In Het Noordbrabants Museum in Den Bosch is vanaf 15 januari 2024 gedurende zes maanden het werk ‘Kop van een vrouw’ van Vincent van Gogh te zien. Het schilderij geldt als topstuk in de Brabantse periode van Van Gogh en is sinds begin dit jaar in het bezit van een Engelse verzamelaar die het nu tijdelijk aan het museum heeft uitgeleend.
De vrouw op het schilderij is Gordina de Groot, een boerendochter uit Nuenen, die vaker model stond voor Van Gogh. Dit portret schilderde hij in 1885. De vrouw staat ook afgebeeld op het schilderij De Aardappeleters, eveneens uit 1885.
‘Kop van een vrouw’ werd in maart van dit jaar te koop aangeboden op een veiling. Het Noordbrabants Museum had het werk graag willen aankopen, maar werd ruim overboden door eerst een belangstellende in China en daarna door een verzamelaar in London. Die bracht met 5,5 miljoen pond (ongeveer 6,35 miljoen euro) het hoogste bod uit. Het veilinghuis had de opbrengst ingeschat op ongeveer twee miljoen euro.
Grote verslagenheid om mislopen Van Gogh
“Onze verslagenheid was groot toen dit topstuk aan onze neus voorbijging. We hebben de koper opgespoord en zijn bij hem in Londen op bezoek gegaan met de vraag of we het werk mochten kopen of lenen. Dat laatste lukte! Daarom hangt het nu vanaf 15 januari een half jaar in Het Noordbrabants Museum”, aldus Jacqueline Grandjean, de directeur van het museum.
De fraaie voorstelling met aandacht voor expressie, penseelvoering en kleuropbouw, de identiteit van het model, haar connectie met Van Gogh, de relatie met De aardappeleters en de inlijsting maken het portret tot een kunstwerk van zeer grote betekenis binnen het verhaal van Van Goghs Brabantse periode waaraan het museum veel aandacht schenkt.
Drie jaar geleden was het museum succesvoller bij een veiling van het schilderij dat eveneens ‘Kop van een vrouw’ als titel heeft. Dat is een portret van een onbekende boerenvrouw en profiel. Voor 1,6 miljoen euro kon dit schilderij worden gekocht op een veiling van Christie’s in Londen. Die aankoop was mogelijk dankzij ruime steun van de BankGiro Loterij en particuliere fondsen. Toenmalig directeur Charles de Mooij zei destijds in een toelichting dat het een buitenkans was, omdat nog maar hoogst zelden werken van Van Gogh publiek te koop worden aangeboden.
Meer Van Goghs in Het Noordbrabants Museum
Het Noordbrabants Museum wil een overzicht kunnen bieden van Van Goghs Brabantse periode in de vaste opstelling Van Gogh in Brabant. Daartoe heeft het museum de afgelopen jaren de verzameling van werken van Van Gogh weten te versterken. De collectie bestaat uit: het schilderij ‘Spittende Boerin’ uit de zomer van 1885 (aangekocht in 1984), de aquarel ‘De tuin van de pastorie te Nuenen’ uit oktober-november 1885 (2016), het schilderij ‘Collse watermolen’ uit mei 1884 (2017), het schilderij ‘Stilleven met flessen en schelp’ uit de herfst van 1884 (2018) en het schilderij ‘Kop van een vrouw’ uit februari-maart 1885 (2020). Daarnaast toont het museum bruiklenen uit de collecties van het Van Gogh Museum, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, het Rijksmuseum en uit particulier bezit. (en)
Niet dezelfde vrouw
De persoon Gordina de Groot is niet dezelfde als de vrouw op het schilderij Kop van een vrouw uit de collectie van het museum. Hoewel beiden redelijk jonge vrouwen zijn, komen de gelaatstrekken niet overeen. Wel hebben beide schilderijen dus dezelfde titel.
Soms heeft Van Gogh zelf titels gegeven aan zijn schilderijen of tekeningen, die worden dan in principe gebruikt. Hierbij is dat niet het geval. Dan wordt vaak een titel gebruikt die het werk al had in de literatuur of geven de musea zelf een titel die bij het werk past. Van Gogh heeft veel zogeheten kopstudies gemaakt, deze hebben doorgaans de titel Kop van een vrouw of Kop van een man. Omdat hierbij bekend is wie het model is, is dat erachter geplaatst.
Aanwinst van het Noordbrabants Museum krijgt plek in nieuwe Van Goghzaal