Het werk van de winnaar en de genomineerden van de Harry Pennningsprijs laat zien waar het naartoe gaat met (kunst)fotografie. Niet langer wordt met fotografisch beeld of video kunst gemaakt voor boven de bank. Maatschappelijk geëngageerd werk overheerst, al dan niet gerelateerd aan eigen ervaringen.
door Irma van Bommel
Zaterdag 10 juni werd bij Pennings Foundation in Eindhoven onder tropische omstandigheden de Harry Penningsprijs 2023 uitgereikt. De prijs draagt de naam van de oprichter van een van de eerste fotogaleries van Nederland, Harry Pennings (1935-2006) en dient om startende fotografen een kans te geven zich te onderscheiden en te presenteren. Een jury bestaande uit Hendrik Driessen (curator en voormalig directeur van Museum De Pont), Roos Schouw (hoofdredacteur Focus) en Martijn van de Griendt (fotograaf) wees Jasper van den Ende (1990) aan als winnaar.
Niet langer dan tien jaar geleden afgestudeerd
Al eerder koos de jury negen genomineerden uit een longlist van kandidaten die waren voorgedragen door experts op het gebied van (kunst)fotografie. De kandidaten moesten een opleiding hebben gevolgd aan een kunst- of fotoacademie en mochten niet langer dan tien jaar geleden zijn afgestudeerd. Met de genomineerden is een expositie ingericht.
Opvallend is dat alle genomineerden een selectie maakten van werken uit een groot project. Zij houden zich bezig met ‘storytelling’ en belichten met beeld een maatschappelijk thema of een persoonlijk verhaal. Dat maakt de expositie consistent. Maar het geeft ook aan waar het naartoe gaat met (kunst)fotografie. Met fotografisch beeld of video geen kunst boven de bank, maar maatschappelijk geëngageerd werk, al dan niet gerelateerd aan eigen ervaringen.
De jury is lovend over het werk van alle exposanten: ‘In deze tijd van overvloed aan visuele informatie speelt ook het fotografische beeld nog altijd een grote rol. Ook voor de verhalende fotografie, verstilde momentopnamen en technische experimenten is er in al dit letterlijke en figuurlijke geweld plaats gebleven. En deze selectie voor de Harry Penningsprijs toont aan dat de kwaliteit van dat werk van hoog niveau kan zijn. Het werk op deze expositie is onderscheidend en verrassend. Het zijn beelden die je raken. Van het werk van iedere genomineerde zou je een mooie, grote expositie kunnen maken.’
Overbelichting ingezet als vorm van expressie
Jasper van den Ende, in 2022 afgestudeerd aan de Willem de Kooning Academie in Rotterdam, presenteerde zijn project Exposure Value ZERO/. De serie bestaat voornamelijk uit overbelichte foto’s, gemaakt in de lichtsteden Parijs en London, waarmee hij nachtelijke verlichting zowel verheerlijkt als bekritiseert. Overbelichting, in feite een tekortkoming van het fotografisch medium, ingezet als vorm van expressie.
Van den Ende is een fotograaf die optische beeldtechnieken inzet om de door de mens gemaakte wereld te onderzoeken en te bevragen. In zijn werk spelen de technische beperkingen van de camera een belangrijke rol. Hij gebruikt deze om onderwerpen die hem raken, waaronder klimaatverandering, wooncrisis, ongelijkheid, in beeld te brengen. Fotografie is voor hem een middel om ethische vragen te stellen over wat het betekent om vandaag de dag te leven.
Een aantal exposanten heeft van zijn of haar project een fotoboek uitgegeven, veelal prachtig vormgegeven. De jury besloot echter bij het aanwijzen van een winnaar te letten op de presentatie en was vooral enthousiast over de keuze die Van den Ende had gemaakt: ‘Prachtige presentatie. Goed idee om de wand donker te schilderen en de aandacht zo volledig op het beeld te focussen. In een tijd dat technisch alles mogelijk is, gaat deze fotograaf juist terug in de tijd. Overbelichting is ingezet om de overvloed aan kunstlicht aan te kaarten. Het beeld schuurt, door de verwijzing naar de tijd waarin de fotografie ontstond en dit soort stedelijke landschappen populaire onderwerpen waren, maar ook door de wat ergerlijke overbelichting en de soms toevallig ogende afsnijdingen. Juist dat maakt het werk spannend.’
Publieksprijs
Bezoekers konden tot op de dag van de prijsuitreiking hun stem uitbrengen voor de publieksprijs en ook die prijs werd bekendgemaakt. Winnaar was Wiosna van Bon (1992) met haar project Family Stranger, een fotoserie over familieleden van gedetineerden die plotseling worden geconfronteerd met ethische vragen die hun relaties onder grote druk zetten. Net als het criminele familielid wordt ook het gezin vaak sociaal veroordeeld, met een risico op (verdere) afzondering van de samenleving.
“Mijn werk gaat over ethiek en in mijn beelden staat de mens altijd centraal. Ik heb een grote interesse in psychologie en ik richt me op maatschappelijke thema’s als eenzaamheid, (on)macht, gedrag en identiteit. Mijn projecten gaan over zwakkere groepen in de samenleving die ondanks alles weten te volharden. Mijn jeugd heeft een grote invloed op het werk dat ik maak als fotograaf. In mijn documentaire projecten combineer ik interviews met portretten, interieurs en landschappen.” Van Bon studeerde in 2017 af aan de Koninklijke Academie voor Beeldende Kunsten in Den Haag. Momenteel maakt zij series over het verlies van een ouder die zelfmoord pleegde, dakloze jongeren en medische fouten.
De expositie Harry Penningsprijs 2023 is nog t/m 24 juni 2023 te zien bij Pennings Foundation in Eindhoven.
Harry Penningsprijs 2023 (penningsfoundation.com)
Lees ook in Brabant Cultureel:
Pennings Foundation viert eerste lustrum met Harry Penningsprijs
© Brabant Cultureel 2023