Vanaf 12 april 2024 is in Nationaal Monument Kamp Vught de tentoonstelling ‘Kruispunt Vught: 36 nationaliteiten achter prikkeldraad’ te zien. Deze expositie belicht de verhalen van de meer dan achttienhonderd gevangenen van Kamp Vught die een andere nationaliteit hadden dan de Nederlandse en die afkomstig waren van over de hele wereld. “De levenslijnen van duizenden mensen van over de hele wereld kwamen in die oorlogsjaren samen hier in Kamp Vught. Het maakt duidelijk hoe deze plek een van de knooppunten was in een wereldwijd netwerk van vervolging en terreur”, zegt directeur Jeroen van den Eijnde.
Centraal in de expositie staan de levens van zes gevangenen: Anton, Djajeng, Jane, Jules, Kam Hay en Meta. Eén ding hebben zij gemeen met de andere 32.000 gevangenen van Kamp Vught: allemaal werden ze tijdens de Tweede Wereldoorlog opgesloten achter prikkeldraad. Om wie ze waren, wat ze geloofden of wat ze dachten, of omdat ze simpelweg niet pasten in het ideaalplaatje van nazi-Duitsland.
Surinaamse verzetsman Anton de Kom
Onder hen de bekende Surinaamse verzetsman Anton de Kom, maar ook onbekende verhalen, zoals dat van de enige Chinees die in Kamp Vught gevangen werd gehouden of een Russische schaakliefhebber. Aan de hand van een persoonlijk voorwerp, zoals een boek of een naaimachine, volgt de bezoeker de route die de gevangenen aflegden, soms duizenden kilometers. Vanuit het perspectief van de gevangenen beluistert de bezoeker hun levensverhalen.
De zes verhalen zijn heel verschillend van aard. Een bewuste keuze, legt Van den Eijnde in een persbericht uit. “Hiermee staan ze symbool voor de 32.000 mensen die op deze plek gevangen werden gehouden. Elk persoon heeft een eigen verhaal, een eigen verleden en – gelukkig – in veel gevallen ook een eigen toekomst. Dat hele verhaal vertellen we hier, waarbij we ons dus zeker niet beperken tot de oorlog: want deze mensen zijn meer dan gevangene van een concentratiekamp.”
Veel informatie is verloren gegaan
Wat opvalt: de bezoeker komt niet álles te weten. Er is zelfs een verhaal met een open einde. Ook dat hoort bij de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog: tijdens en na de oorlog is veel informatie vernietigd of verloren gegaan. Bij de ontwikkeling van de expositie bleek dat sommige nabestaanden voor het eerst hoorden dat hun familielid gevangene was geweest in dit SS-concentratiekamp. Naast de zes levensverhalen worden in de interactieve opstelling de vaak bijzondere levensroutes van vierenzeventig andere gevangenen belicht. Mensen uit België en Duitsland, uit andere Europese landen en van nog verder weg: de Verenigde Staten, Indonesië en Marokko bijvoorbeeld.
De kiem van de tentoonstelling ligt in de grootschalige verbouwing van 2019. In de vernieuwde expositie was voor het eerst aandacht voor het internationale karakter van de gevangenen in de vorm van veertien levensverhalen. (en)
Lees meer over Nationaal Monument Kamp Vught op Brabant Cultureel