De voorstelling ‘The man who fell from the sky’ van Panama Pictures bedwelmt het publiek met een ongeëvenaarde mix van dans, acrobatiek en hallucinerende muziek. Deze productie toont de mens in al zijn kwetsbaarheid, op zoek naar ordening en evenwicht in een chaotische wereld. Dat levert een boeiend spektakel op.
door Henk Naaijkens • fotografie > Panama Pictures
De avond tevoren ontstond bij een optreden van Lenny Kuhr in het Waalwijkse Theater De Leest nog de nodige reuring. Deze avond was de rust weer gegarandeerd. Toch begint ‘The man who fell from the sky’ enigszins onheilspellend. Vanuit het donker verlaten zes dansers hun positie hoog in de lucht en dalen af naar de vaste bodem van het toneel. Daar ontwikkelt zich een spel van aantrekken en afstoten, vastklampen en loslaten. De toeschouwers worden meegenomen in een proces waarin emoties als angst, frustratie, eenzaamheid, hopeloosheid en andere menselijke eigenschappen worden uitgebeeld. Er ontstaat een wanorde van tuimelende lichamen die meestal tevergeefs houvast zoeken bij elkaar of bij objecten op het toneel. Dat zijn zwarte ontwortelde boomstammen, waaraan niet al te veel vastigheid ontleend kan worden. Ondersteund door livemuziek van Budy Mokoginta ontwikkelt zich een wervelend schouwspel.
Boomstammen spelen een belangrijke rol
Een collectief gevoel van ontwrichting en stuurloosheid, dat is wat ‘The man who fell from the Sky’ wil uitbeelden. Natuurlijk ontstaan er ook momenten van rust en harmonie, bijvoorbeeld als een danser zich hoog op een verticale boomstam hijst, ondersteund door de anderen. De boomstammen spelen een belangrijke rol in het stuk. De spelers klampen er zich aan vast, als drenkelingen op zee. Ze omarmen de zware stammen om veiligheid en houvast te zoeken. De stammen nemen deel aan een gemeenschappelijke dans, ze vormen een bewegend bos dat zich soms dreigend in de richting van de zaal beweegt.
Toch zit er wel degelijk structuur in deze chaos. Dat komt onder andere door de perfecte timing van de dans, de acrobatiek, de vloeiende overgangen tussen de verschillende situaties op het toneel en de hallucinerende muziek. Je voelt dat alles op de een of andere manier klopt.
Hoe we kunnen omgaan met onzekerheid
Choreograaf Pia Meuthen vaart een geheel eigen artistieke koers en heeft in de loop van de jaren een speciaal idioom ontwikkeld. De uit Duitsland afkomstige choreografe daagt haar dansers uit tot veeleisende toeren waarin acrobatiek en dans elkaar afwisselen. In de hybride voorstellingen van Panama Pictures lijkt dat allemaal goed op z’n plek te vallen. De eerste ideeën voor ‘The man who fell from the sky’ vonden hun oorsprong in de coronacrisis, waar volgens haar de ontwrichting een bijna vanzelfsprekend gevoel leek te worden. ‘Ik wil laten zien hoe we kunnen omgaan met de daaruit ontstane onzekerheid, als de wereld om ons heen geen houvast meer biedt. Je hoeft ook niet allemaal te begrijpen wat zich op het toneel afspeelt. Je kunt het gewoon voelen en ervaren en je eigen associaties de vrije loop laten.’
‘Ik ben geïnteresseerd in kantelmomenten’, vertelt Meuthen in een interview met de Theaterkrant. ‘In hoe mensen zich staande proberen te houden wanneer hun omgeving wankelt. Hoe verandert die onzekerheid de onderlinge relaties? Wanneer bereik je het punt waarop je niet meer terug kunt?’ Zij gelooft dat acrobatiek een geschikt middel is om de uitersten van het mens-zijn uit te beelden, zei ze tegen het Brabants Dagblad. ‘Bij circus hoort veel kracht en controle, maar ook overgave, kwetsbaarheid en de bereidheid om iets op het spel te zetten. Het gevoel dat je kunt vallen, dat er soms geen vaste grond onder je is, maar ook dat een ander je kan opvangen, en dat je de balans terug kunt vinden.’ Ze heeft met haar voorstellingen niet de bedoeling om een verhaal te vertellen of een oplossing te bieden, maar wil het publiek meenemen in een andere wereld. Daarom wijkt ze bewust af van het traditionele circusdecor. ‘Ik wil dat je als toeschouwer het gevoel krijgt dat je een reis doormaakt.’
Een fysieke sensatie oproepen bij het publiek
Sinds 2002 heeft Meuthen de artistieke leiding van Panama Pictures, het huisgezelschap van de Verkadefabriek ’s-Hertogenbosch. Daar ontwikkelt ze haar ongepolijste en rauwe dansstijl waarin dans, circus en muziek elkaar omarmen in een natuurlijke souplesse. Hiermee creëert zij een krachtige taal die een fysieke sensatie oproept bij het publiek. Je voelt als toeschouwer dat er iets op het spel staat. Op de site van Panama Pictures zegt ze: ‘Ook al verlangen we naar overzichtelijkheid en maakbaarheid, we zullen ons moeten verhouden tot een wereld die complex en onvoorspelbaar is. In mijn werk wil ik de gelaagdheid voelbaar maken, mensen laten zien die zich staande moeten houden in een complexe situatie. Onze voorstellingen zijn een uitnodiging aan het publiek om geen verhaal te ontrafelen, maar om open te staan voor een veelvoud aan betekenissen met ruimte voor eigen associaties, herinneringen en vragen.’
Pia Meuthen zet zich in voor de ontwikkeling van jonge dans- en circusmakers. Als gastdocent is zij verbonden aan de Fontys Dansacademie in Tilburg en daarnaast coacht ze regelmatig studenten en jonge professionals bij het maken van eigen werk. Ze is voortdurend op zoek naar nieuwe inspiratie en impulsen. Om haar ideeën verder te ontwikkelen heeft ze dit jaar het ‘House of Panama’ geopend. Daar kunnen getalenteerde jongeren werken aan verdieping en professionalisering. Dat gebeurt door een gezamenlijke bijdrage van kennis en inspiratie met het hele team: de dansers, de dramaturgen, lichtontwerpers, zakelijke leider en marketeer. Ze weet hoe ingewikkeld het is om je eigen signatuur en plek te vinden.
Panama Pictures is een graag gezien gezelschap op festivals in Duitsland, Noorwegen, Spanje, Zwitserland, Polen, Engeland, Oostenrijk, China, Maleisië en Indonesië. De producties worden regelmatig geselecteerd voor nationale en internationale dansnetwerken. Pia Meuthen ontving in 2018 de Prins Bernard Cultuurprijs Noord-Brabant voor haar ‘unieke en indrukwekkende oeuvre’.
Voorstelling ‘The man who fell from the sky’, door Panama Pictures. Choreografie: Pia Meuthen, dans en acrobatiek: Franscesco Barba, Davide Bellotta, Fynn Neb, Jefta Tanate, Tarek Rammo, Arvi Yrjölä, Yaniv Dagan. Live muziek: Budy Mokoginta, Muziekcomposities: Strijbos & van Rijswijk, Davide Bellotta. Decorontwerp: Sammy van den Heuvel, Kostuumontwerp: Sanne Reichert, Lichtontwerp: Bart Verzellenberg, Dramaturgisch advies: Julian Vogel, Guido Jansen, Choreografische assistentie & training: Miquel de Jong. Gezien op 26 maart in theater De Leest in Waalwijk.
De voorstelling is nog te zien op 10 april 2024 in Schouwburg Tilburg en tot 8 juni in verschillende theaters.
panamapictures.nl/shows/the-man-who-fell-from-the-sky/
Lees meer over Panama Pictures op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2024