Beeldend kunstenaar Reinoud van Vught heeft zijn atelier aan huis in Goirle. Het grote atelier is organisch aan het huis gebouwd. Werken bedekken er niet alleen de wanden, maar ook de vloer. De laatste twee jaar schildert Van Vught vooral zonnebloemen – teken van vergankelijkheid – als verwerking van de dood van zijn zoon.
Atelierbezoek door Irma van Bommel • foto’s > Joep Eijkens
De laatste zomervakantie met zoon Max was twee jaar geleden, vertelt Reinoud van Vught (1960). De camping in Zuid-Frankrijk waar ze verbleven lag te midden van velden met bloeiende zonnebloemen. Max overleed aan de gevolgen van de ziekte van Duchenne, een erfelijke spierziekte. Een jaar later, in oktober, keerde Van Vught terug naar die velden. De zonnebloemen waren uitgebloeid, de koppen hingen naar beneden. Sinds Van Gogh worden zonnebloemen geassocieerd met vergankelijkheid. “Dat is nog nooit zo waar geweest.” In verband met een expositie van zonnebloemen van Van Gogh in Londen is 2024 uitgeroepen tot zonnebloemenjaar. Het Vincent van GoghHuis in Zundert sluit daar bij aan door eveneens een expositie te organiseren met zonnebloemen als onderwerp. Werk van Van Vught zal daar te zien zijn.
Uitproberen hoe het zich verhoudt in een interieur
In de woonkamer in Goirle is zowel eigen werk als werk van andere kunstenaars te zien. Van Vught hangt er eigen werk op om uit te proberen hoe het zich verhoudt in een interieur. De woonkamer is bewust geen white cube. De wanden zijn in twee kleuren geschilderd, goud en bruin. Ook de lampen zijn goudkleurig.
Het werken met twee basiskleuren heeft hij overgenomen van zijn oude leermeester Hans van Zummeren. Die gaf les op St. Joost in Breda, waar Van Vught zijn opleiding volgde. Na zijn opleiding vormde van Vught met Marc Mulders, Paul van Dongen, Guido Geelen en Ronald Zuurmond de zogenaamde ‘Tilburgse school’. Na een aantal jaren ging ieder zijn eigen weg.
Het atelier bestaat uit twee verdiepingen. De ruimte beneden gebruikt hij voor het verlijmen en inpakken van zijn werk. De ruimte boven heeft mooi licht om te werken. Daar schildert hij soms op doek, meestal werkt hij op papier. Dat papier wordt op doek verlijmd – dat doet hij dus beneden – en vervolgens ingelijst. Dat verlijmen heet maroufler. Vroeger werkte Van Vught abstract. Op een gegeven moment is hij toch weer figuratief gaan werken. “Daar moet het uiteindelijk toch vandaan komen.”
Alleen tekenen doet hij aan een tafel
Van Vught werkt bij voorkeur met acrylverf. Vroeger schilderde hij met olieverf, maar dat droogt te langzaam, vindt hij. Het duurt te lang om er overheen te kunnen schilderen. Acrylverf biedt meer mogelijkheden, daar kun je meer mee experimenteren, zoals het verdunnen met water zodat het aquarelachtig wordt. De vloer ligt bezaaid met vellen beschilderd papier. Van Vught legt uit dat hij simultaan aan wel dertig tot veertig schilderijen werkt. En dat doet hij meestal op de grond. Alleen tekenen doet hij aan een tafel. Voor zijn schilderingen gebruikt hij handgeschept papier. Dat is eigenlijk te mooi om te bewerken en daarom moet hij het eerst wat vouwen of kreuken. Pas dan kan hij aan de slag. Voor zijn zonnebloemen gebruikt hij een zwarte oliestick op mee te tekenen. Dat lijkt op waskrijt, maar bestaat uit geperste olieverf. Het is in de jaren veertig ontwikkeld voor Picasso om mee te tekenen, weet Van Vught te vertellen. En net als een olieverfschilderij duurt het lang voordat het droog is.
Talloze zwarte zonnebloemen tekende hij met deze oliesticks. Kleur liet hij niet toe. “Een kind verliezen, iets ergers kun je je niet voorstellen. Alsof een deel van je eigen lichaam is overleden. Maar als kunstenaar kan ik me uiten. De mooiste werken worden in moeilijke tijden gemaakt. Kijk maar naar het werk van Goya of Käthe Kollwitz dat naar aanleiding van oorlogsleed is ontstaan. Mensen worden emotioneel als ze mijn zonnebloemen zien, nog zonder mijn verhaal te kennen.” Dat zegt iets over de zeggingskracht.
“Je moet niet te voorzichtig werken.
Als het te mooi is mist het magie.”
Geleidelijk is hij weer meer kleur gaan toelaten in zijn werk. Zwarte zonnebloemen in olieverf(stick) combineerde hij op één vel met kleurrijke (andere) bloemen in acrylverf die soms een aquarelachtig uiterlijk heeft. De tekeningen in oliestick bevatten hoogsels, de olieverf is daar dik opgebracht. Dat is ook een reden om het werk op papier te verlijmen met doek en het geheel in te lijsten. “Het wordt pas interessant als je met materiaal over een grens gaat van wat kan. Kijk naar Anselm Kiefer. Je moet niet te voorzichtig werken. Ook over dingen die goed zijn, moet je durven doorwerken. Pas dan krijg je een krachtig beeld. Als het te mooi is mist het magie.”
De ontwikkeling samengevat in een boek
De hele ontwikkeling van de afgelopen twee jaar van zwarte zonnebloemen (als rouwverwerking) naar werken waarin geleidelijk aan meer kleur voor komt (als teken van levensvreugde die terugkeert), heeft hij samengevat in het prachtig vormgegeven boek Mix, dat in een beperkte oplage verschijnt.
Recentelijk is Van Vught met een ander materiaal aan de slag gegaan. Tijdens een werkperiode in het GlasLab in ’s-Hertogenbosch is hij gaan experimenteren met glas smelten. Als inspiratiebron koos hij voor het beeld van de ogen van zijn zoon, waaruit net het leven was verdwenen. Sommige glasobjecten lijken nog op ogen, maar dat is lang niet bij alle objecten het geval. Hij kwam op het lumineuze idee om koperdraad in de vormen te verwerken, maar zodanig dat de draad ook als ophangsysteem kan dienen. Het zou leuk zijn als hier een opdracht uit voortkomt, denkt Van Vught hardop.
Om onderzoek naar de ziekte van Duchenne te steunen, nam Van Vught tweemaal, samen met lichtkunstenaar Herman Kuijer uit Hilvarenbeek, die ook een zoon heeft met Duchenne, het initiatief tot een kunstproject waarvan de opbrengst ten goede kwam aan wetenschappelijk onderzoek. Het eerste betrof een uitgave van grafisch werk (1996), het tweede een uitgave van fotografisch werk (2006). Aan beide uitgaven werkten diverse beeldend kunstenaars belangeloos mee.
Solopresentatie zonnebloemen van Reinoud van Vught op beurs PAN in Amsterdam van 18 t/m 26 november 2023 (stand Brinkman & Bergsma Contemporary Art). Het boek Mix (eigen beheer) verschijnt in een oplage van 70 exemplaren. De prijs is € 40,00.
De expositie zonnebloemen in het Vincent Van GoghHuis in Zundert is te zien van september 2024 t/m januari 2025.
Eerdere afleveringen van Atelierbezoek op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2023
Een prachtig ontroerend artikel Reinoud!
Reinoud is een kunstenaar die zich telkens opnieuw uitvindt! Geen maniertje;altijd en eeuwig kritisch op zichzelf! Niet op afstand herkenbaar door herhaling van hetzelfde! Ook daarin ontroert hij.