Van 17 tot en met 22 oktober 2023 is het weer tijd voor het Cinecitta International Film Festival in Tilburg (013 CIFF). Dit jaar staan in het bijzonder vrouwelijke regisseurs in de schijnwerper. Vrouwen zijn als makers in de filmwereld nog steeds ondergeschikt, stelt programmeur Jack Vermee.
door Carina van der Walt
Het is de vijfde editie alweer van het 013 Cinecitta International Film Festival en elk jaar groeien de bezoekersaantallen gestaag. Dit jaar worden niet alleen achttien uitstekende arthouse films van internationale allure vertoond, maar zijn er ook extra’s. Voor het eerst staat een documentaire film op de agenda (nota bene uit Iran) en er wordt een avond georganiseerd voor Portugese expats en internationale studenten, met hapjes, muziek en natuurlijk een Portugese film: Drifter / Vadio. Bezoekers mogen zoals gebruikelijk weer stemmen voor de Publieksprijs.
Het gebouw waarin Cinecitta is gevestigd, kent een lange filmgeschiedenis. Al sinds 1904 worden hier in de Tilburgse Willem II Straat films vertoond. Tijdens de Eerste Wereldoorlog opende hier een permanente filmzaal, de Nieuwe Bioscoop die op 13 oktober 1916 in gebruik werd genomen. Later veranderde de naam naar achtereenvolgens Cinema, Royal, Camera, Ambassade en uiteindelijk Cinecitta, vernoemd naar de grote filmstudio in Rome.
Paul Vermee kocht Cinecitta in 2009. Enkele jaren later bezocht hij familieleden die na de Tweede Wereldoorlog vanuit Tilburg naar Vancouver waren geëmigreerd. In deze Canadese tak van de Vermee’s was al een filmprogrammeur werkzaam voor het Vancouver Internationale Filmfestival, maar de achterneef, Jack Vermee, stond op punt van vertrek naar Parijs om daar aan de slag te gaan als docent filmgeschiedenis en filmfestivalmanagement. Niet lang daarna vroeg ene ‘ome Paul’ aan Jack of hij een filmfestival in het Tilburgse Cinecitta wil starten. Zo komt het dat Vermee de filmprogrammering van 013 CIFF al vanaf de eerste keer in 2019 vanuit Parijs op zich neemt. Dit jaar zijn er opvallend veel films van vrouwelijke filmregisseurs. Vermee vindt dat vrouwen als makers in de filmwereld nog steeds ondergeschikt zijn en daarom meer aandacht verdienen. Zowel de openingsfilm als de slotfilm hebben vrouwelijke regisseurs die een van de onderliggende bedoelingen met dit festival doeltreffend waarmaken.
Een sterk en zelfverzekerd debuut
Zo is de Franse openingsfilm Le Ravissement het debuut van schrijver-regisseur Iris Kaltenbäck. Het is een sterk en zelfverzekerd debuut van Kaltenbäck met ‘in de kern een eenvoudig drama over de behoefte aan menselijk contact en de wanhoop van eenzaamheid’. Hoofdrolspeler Hafsia Herzi is zelf ook regisseur. Als gerenommeerde actrice vertolkt zij de rol van Lydia met verve. Op het Cannes Filmfestival viel deze film in de prijzen.
Een andere vrouwelijk schrijver-regisseur is Steffi Niederzoll van de Duits-Iraanse documentaire film Seven Winters in Teheran, een primeur voor 013 CIFF die geen oog droog zal laten. De documentaire gaat over de gevolgen van een verkrachting van de negentienjarige Rayhaneh Jabbari in 2007. Niederzoll brengt een ontroerend portret van een strijdvaardige Jabbari. Bijzonder is dat onlangs werd bekendgemaakt dat de Nobelprijs voor de Vrede 2023 aan haar landgenoot Narges Mohammadi is toegewezen.
Een mannelijke blik om naar uit te kijken, is die van Amarsaikhan Baljinnyam in de Mongoolse film Harvest Moon. Baljinnyam is scenarioschrijver, acteur, regisseur en producent. Hij was de eerste Mongoolse acteur die internationale erkenning verwierf met zijn rol als de broer van Kublai Khan in de oorspronkelijke Netflix-serie Marco Polo. Hij debuteert nu met Harvest Moon als regisseur met een verhaal over de ontmoeting tussen een vaderloze zoon en een vaderloze volwassen man in oogsttijd op de uitgestrekte Mongoolse steppen. Als kijker word je binnengezogen in dit wonderschone landschap dat in breedbeeld is gefilmd door Joshua Tegen. Harvest Moon wordt ook op vrijdag 19 oktober vertoond in Ruimte X, in combinatie met een diner voor maximaal vierentwintig personen door de chefs van Ristobar29. De film is te zien met Engelse ondertiteling.
Vier regisseurs aanwezig op festival
Van de Poolse slotfilm Fucking Bornholm is Anna Kazejak de scenarioschrijver en regisseur. Waarom heeft Vermee voor deze slotfilm gekozen? “Toen ik hem zag, was ik onder de indruk van drie dingen: Het is een vastberaden volwassen film die op een slimme en vaak bijtende manier draaide om relaties, hij heeft een uitgesproken feministische insteek en het is goed acteer- en camerawerk onder goede regie. Toen Anna Kazejak zei dat ze aanwezig kon zijn gedurende het grootste deel van het festival, programmeerde ik de film onmiddellijk als de slotfilm.” Kazejak maakt Maja het middelpunt van een feministische blik op gespannen relaties tijdens een vakantie. Maja wordt vertolkt door Agnieszka Grochowska die als actrice niet onbekend is onder de filmfeestgangers in Tilburg. In 2020 was zij Wanda in de Zwitserse komische dramafilm My Wonderful Wanda.
Het aantal mannelijke en vrouwelijke regisseurs is gelijk verdeeld onder de achttien films. Een drietal vrouwelijke regisseurs en één mannelijke regisseur zijn aanwezig op 013 CIFF 2023.
Om de zes filmzalen vijf dagen vlotjes te vullen met zeer uiteenlopende films vergt een koel hoofd van festivalcoördinator Jasper Naaijkens. Alle films komen één keer langs in zaal één. Daarvoor moeten de films echter vanuit vreemde talen worden ondertiteld, merendeels in het Nederlands. Films met Engelse ondertitels zijn telkens te zien in de zalen vier en vijf.
Het mooie van een festival als dit is juist dat deze films überhaupt worden vertoond. Het nadeel is dat ze maar zo kort kunnen worden vertoond. Een enkele film, zoals Close vorig jaar, draaide na het festival door. De organisatoren hebben daar ook dit jaar aan gedacht. Winnaars van de Publieksprijzen van twee voorafgaande filmfestivals die destijds niet langer werden vertoond, worden nu voorafgaand aan de openingsfilm op 17 oktober opnieuw in Cinecitta vertoond. Dat zijn No Choice van de Iraanse regisseur Reza Dormishian op zaterdag, 14 oktober en That Trip we Took with Dad, van de Roemeense regisseur Anca Miruna Lăzărescu.
Foto voorpagina > Filmstill uit de Duits-Iraanse documentaire Seven Winters in Teheran.
© Brabant Cultureel 2023