De Rus Andrei Roiter is altijd op reis. In gedachten, maar ook letterlijk een aantal maanden per jaar. De koffer komt dan ook vaak terug in het beeldend werk van deze kunstenaar die houdt van de alertheid van de reizende mens.
door Anja van den Akker • alle afbeeldingen > met dank aan de kunstenaar | Galerie AKINCI
De Russische kunstenaar Andrei Roiter (Moskou 1960) pakte in 1989 zijn koffers om er een paar weken op uit te trekken naar het westen. Zijn reis is sindsdien nooit meer opgehouden. Roiter noemt zich dan ook migrant in plaats van immigrant, vreemdeling, vluchteling, een permanente toerist. Want hij wil zijn identiteit niet al te veel vastleggen. Hij schippert tussen heden en verleden, realiteit en dromen.
Baksteen
De koffer staat symbool voor reizen, de baksteen voor het opbouwen van een bestaan. Die beide elementen zie je dan ook regelmatig terug in zijn werk. “Als je ergens letterlijk een huis, een bestaan, wilt opbouwen, heb je bakstenen nodig. Maar je kunt altijd overal weer opnieuw starten, in een ander huis”, relativeert hij.
Koffers vindt Roiter razend interessant. “Iedereen heeft wel een koffer waarmee hij grenzen is overgestoken. Op den duur zie je deuken en krassen ontstaan, ter herinnering aan wat die koffer op reis heeft meegemaakt. Mijn koffer waarmee ik destijds uit Rusland vertrok, is ooit van mijn opa geweest, voor mij extra waardevol.”
In een kleine expositie in Museum Helmond kan de bezoeker een stukje meereizen met Andrei Roiter, die toch enige vastigheid heeft ingebouwd middels een atelier in Amsterdam en in New York. Toen de oorlog in Oekraïne uitbrak, voelde hij meteen de noodzaak om zich daarover te uiten in een kunstwerk. Bridge is een van zijn kleurrijkste werken geworden. “Ik wilde niet iets depressiefs maken en heb bewust voor heldere kleuren gekozen. Het is een beeld zonder grenzen, het kan alle kanten op. Ik wil ermee uitdrukken dat er ondanks een oorlog altijd ruimte is voor hoop en optimisme. Bridge vind ik ook een positief klinkende titel.”
Kwetsbaarheid
Zijn werk Monument verwijst naar de baksteen als basis voor een gebouw. Roiters pand echter ziet er loodzwaar uit in verhouding tot het fragile onderstel. “Het staat voor monumentale kwetsbaarheid”, aldus Roiter. De kijker mag het plaatje zelf verder inkleuren.
Is een monumentaal pand in feite helemaal niet zo’n rots in de branding als we vaak veronderstellen? Het kan met één bom al in puin liggen. Of geeft het opbouwen van een bestaan met werk en huis al evenmin de zekerheid die velen zo graag willen? De toeschouwer mag naar hartenlust reizen in zijn eigen fantasie.
“Alles wat ik maak is een visuele reflectie van mezelf”, aldus Roiter. “Ik geef geen antwoorden, ik ben niet politiek bezig, het gaat bij mij altijd over universele, existentiële kwesties. Al de werken op deze expositie geven complexe gevoelens weer en vertellen een verhaal.” Een van zijn meest favoriete plekken is Schiphol. “Ik voel mij altijd verbonden met mensen die op reis zijn. Zij zijn doorgaans ook extra alert en meer open vergeleken met degene die gewoon thuiszit. Dat vind ik boeiend.”
Andrei Roiter, NOW, tot en met 2 april 2023 in Museum Helmond (Kunsthal).
© Brabant Cultureel 2022