Doeko L. is aangewezen als de eerste stadsdichter van ’s-Hertogenbosch. Het duurde even voor deze chique stad zo ver kwam. Veel grotere en kleinere steden in Noord-Brabant hebben al stadsdichters en daar zelfs tradities omheen ontwikkeld. Maar cultureel Den Bosch was misschien een beetje verblind door vijfhonderd jaar nalatenschap van hun Jeroen Bosch.
door Carina van der Walt
Volgens Doeko L. drong hij al tien jaar informeel en niet al te opdringerig als ‘steeds dichter’ aan op het installeren van een stadsdichter, maar een structuur bleef uit. Nu is er eindelijk toch iets gebeurd. Henk van Oyen heeft Stichting Letterbekken opgericht voor de poëzieliefhebbers. Proeflokaal Bossche Brouwers aan de Vaart biedt onderdak en Doeko L. kan voortaan zijn stem als stadsdichter laat horen.
Poëziebeleving
Om een stadsdichter voor ’s-Hertogenbosch aan te wijzen, verliep alles keurig in stappen. Op 14 september 2019 was de eerste uitdunronde met vier kandidaten, twee vrouwen en twee mannen. Jeanine Hoedemakers en Marion Kerkhof moesten hun stoelen ruimen en Friso Woudstra en Doeko L. bleven over. Voor de finale op 30 november werd een nieuwe jury geïnstalleerd. Daarvoor werden de dichters en performers Simon Mulder en Rellie Telg uit Amsterdam gehaald. Lokaal schoven programmamaker Jitske Blom van Bureau Babel en Mieske van Eck, voormalig journalist bij het Brabants Dagblad, aan tafel. Mulder vertelde als voorzitter aan een bomvolle kroeg waarnaar deze jury heeft gekeken: de lokaliteit van de gedichten, de performances van de kandidaten, hoe zij hun opdrachtgedichten hebben ingevuld, hoe zij hun vakgebied beheersen en tot slot de poëziebeleving onder het publiek.
Foto > Carina van der Walt
Veel informeler vertelde brouwer en poëzieliefhebber Marino van Liempt over een hijskraan naast de kroeg die hem ertoe aanzette om een limerick-competitie te organiseren. De Bossche Kraan wordt begin 2020 geopend als luxe tweepersoonshotel. De ene hoge kamer zal draaibaar zijn en beurtelings uitzicht geven op de Gamma en op de toren van Sint-Jan. Dat biedt genoeg stof voor limericks, aldus de knipogende Van Liempt. Op de bar ligt een boekje als resultaat van een ander initiatief van Van Liempt. Het bevat een sonnettenkrans over gerst en bier. Van Liempt brouwde ook een speciaalbier onder de naam van de bekendste dichter die ’s-Hertogenbosch ooit heeft opgeleverd, een Hans Vlekbier. Je proeft de humor en ironie. Een oude stad ontwaakt.
Foto > Carina van der Walt
Wat straalden de kandidaten uit onder het motto ‘Het pact met de Stad’? Doeko L., gekleed in een grijs tweedelig pak met T-shirt, was zichtbaar tegenwoordig, maar toch gereserveerd. ‘Ik ben vijfenveertig jaar oud, woon sinds 1992 in de stad en dicht, schrijf songteksten voor lokale bands en scenario’s voor lokale film projecten’, mailde hij achteraf. Friso Woudstra was informeler gekleed in spijkerbroek en jas en mengde zich gemakkelijker onder het publiek. Zo kon je horen dat hij nog niet zo lang in Den Bosch woont en in Nijmegen heeft gestudeerd. Tijdens de voordrachten is Doeko L. voorzichtig en rustig. Hij leest zijn werk met onderkoelde humor en soms speelt er een lachje om zijn mond. Woudstra is energieker, praat snel, ernstig en is bijna agressief.
Opdrachten
Voor het stadsdichterschap moesten Doeko L. en Woudstra elk twee opdrachten uitvoeren. Opdracht één was het schrijven van drie gedichten over ’s-Hertogenbosch. Opdracht twee betrof twee odes over dingen die eigenlijk niet kunnen. Doeko L. schreef in zijn eerst gedicht over de week van de eenzaamheid gecombineerd met de week voor digitale data. Dit combineren van onderwerpen zorgde voor extra punten bij de jury. Elke onderwerp werd vervolgens geïntroduceerd met een openbaar gesprek. Het publiek leerde daaruit dat drieënveertig procent van de jeugd zich vaak eenzaam voelt. Jongeren worden op Facebook veel gepest. Digitalisering verlicht de eenzaamheid niet, maar draagt daar juist toe bij. De eenzaamste groepen in de Nederlandse samenleving vallen in de leeftijd dertien tot eenentwintig jaar en vijfenzeventig plussers. Hierover schrijft Doeko L. zijn gedicht DELETE Asterix FROM Obelix. Hier een fragment:
Ik noemde je ‘mijn zeekoetje’
omdat je me zo vertrouwd overkomt en alles met me deed.
Als ieder hartslag van dit onomkeerbare verlangen een suikerklontje was
kon je er kathedralen van bouwen.
In mijn badkamer staan nu zo al 28 Sint Jannen.
Nummer 29 is, op de toren na, af.
Ik hou ervan om alles te toetsen,
Voordat ik het nabouw in Minecraft.
En zo duikt de Sint-Jan toch op als ultiem onderwerp van eenzaamheid, ondanks het voornemen van deze eerste stadsdichter om juist niet over een kathedraal te schrijven. De jury roemt het aangename absurdisme en de speelsheid in de gedichten van Doeko L. Wil je meer weten over wie Doeko L. is? Analyseer dan het volgende nieuwe gedicht, want (mailde hij): ‘Het gedicht is nagenoeg autobiografisch – en daarmee meteen een aardige uitleg van mijn binding met deze stad.’
Stad met ongekende tijdelijke mogelijkheden
Als je ooit alleen maar naar Den Bosch kwam
om er eigenlijk alleen je studie te doen.
En je rondde die nooit af.
Dan was je daar voor altijd tijdelijk.
Dat is het met deze stad.
Het is een Chinese vingerval.
Een uit de hand gelopen flirt,
een liefde waar je in ben gestruikeld.
Als je daar achtendertig parttime baantjes hebt gehad,
er negentien fietsen van je zijn gestolen, waarvan twee teruggevonden.
Vierentwintig liefdesverdrieten hebt doorstaan en evenzoveel
halve liters bloed in de straatstenen hebt gegoten.
Als je dan je fiets parkeert op het station
om de trein naar Amsterdam te pakken.
Dat je je dan bijna betrapt voelt.
En als je dan met de laatste trein weer terugkwam,
je fiets uit de stapel terug-mikadode.
Struikelde. Met je kin op het metaal.
Dat je dan weer wist:
De meeste bagagedragers smaken umami.
En zo zal Doeko L. al struikelend en half verstrooid de weg voor de volgende stadsdichter plaveien. De Bosschenaren zullen hem voorlopig elke keer weer op het schild hijsen, want hij is geliefd.
© Brabant Cultureel 2019