Brabant Cultureel zet dit najaar in een serie de schijnwerper op kleine en middelgrote theaters in Noord-Brabant. Ze staan wat in de schaduw van de theaters in de grote steden, maar zijn in hun eigen gemeente of regio het hart van het (sociaal-) culturele leven. Vandaag deel 9, Theater De Hofnar in Valkenswaard. Een gesprek met directeur Paul L’Herminez.
door Irma van Bommel • Fotografie Gemma Kessels
De naam De Hofnar is afgeleid van de bekende sigarenfabriek die op deze locatie in Valkenswaard heeft gestaan. Het theater is twintig jaar geleden gebouwd in opdracht van de gemeente, met als voornaamste doel het bieden van een podium voor de plaatselijke amateurkunst. Het dorp is, naast het jaarlijkse corso, vooral op het gebied van muziek actief en heeft opvallend veel harmonieën en koren.
Met 435 stoelen is De Hofnar qua grootte vergelijkbaar met De Schalm in Veldhoven en het Munttheater in Weert. Met 85 professionele voorstellingen per jaar is het net groot genoeg om lid te mogen zijn van de Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties (VSCD), de belangenvereniging van de Nederlandse podia.
Zo’n 75% van de bezoekers komt uit Valkenswaard. Daarnaast komen de bezoekers vooral uit Heeze-Leende, Budel en Bergeijk. Sinds de invoering van We Are Public Brabant komen er nu ook bezoekers uit Eindhoven. “Maar We Are Public richt zich vooral op experimentele voorstellingen en die programmeren wij hier niet”, vertelt Paul L’Herminez. L’Herminez was een van de oprichters van Plaza Futura, wat nu Pand P heet, in Eindhoven. Plaza Futura ging op in het Natlab.
L’Herminez is sinds 1 januari 2018 directeur, maar zijn beleid is nu al zichtbaar. “De Hofnar was op vele vlakken nog te onbekend, onzichtbaar en te afwachtend naar haar omgeving. Ik denk dat dit theater alleen kan bestaan als dit een huiskamer van cultuur is, als iedereen hier terecht kan. Belangrijk is ook dat we niet alleen faciliteren als theatervoorziening maar ook initiëren en verbinden als een culturele partner in Valkenswaard en de Brainport regio. Ons theater staat meer open voor nieuwe ideeën en initiatieven dan ooit. Ons speerpunt is dan ook: laagdrempeligheid. Wij willen met een brede en toegankelijke programmering het publiek in Valkenswaard en omgeving bedienen. Dat is onze rol in het dorp. Daarbij worden publiekstrekkers als ‘tributes’ niet geschuwd. Maar we programmeren ook (serieus) toneel. Daar ligt mijn persoonlijke voorkeur. We programmeren Van de Koele Meren des Doods, maar we boeken geen grote gezelschappen zoals het Zuidelijk Toneel. Daarvoor gaan de mensen wel naar de stad. We zoeken ook diepgang en proberen kennis en interesse voor theater te verbreden bij onze bezoekers door o.a. een cursus ‘Toneel Kijken’ aan te bieden. Hier is al veel belangstelling voor.”
“Maar een persoonlijke voorkeur mag nooit leidend zijn in de programmering. De Hofnar heeft de opdracht om zo’n 35% van de voorstellingen in te vullen met cabaret, 15% met toneel, 20% met muziek en 20% met voorstellingen voor de jeugd. Daarbij wordt nog 10% ingevuld met overige genres zoals Theatercollege’s, Dans, Show en Musical. Door te kijken naar bezoekersaantallen, in te spelen op trends, scherp te onderhandelen en kwalitatief hoog in te kopen, zoeken we naar een breed, kwalitatief en evenwichtig theaterprogramma. Voor ieder wat wils en passend bij Valkenswaard. Een van de pareltjes dit seizoen is Magda Mendes. Zij brengt zelfgeschreven liedjes in het Portugees en vertelt tussendoor in het Nederlands. Zo’n optreden heeft wel wat PR nodig. Voor Karin Bruers en Rob Scheepers lopen de zalen vanzelf vol.”
L’Herminez is verantwoordelijk voor de programmering. “We programmeren in samenspraak met het Parktheater in Eindhoven. Het voordeel is dat je samen kunt inkopen en prijsafspraken kunt maken met impresariaten. Het is ieder theaterseizoen weer een uitdaging om de populairste cabaretiers te boeken. In Theaterland is De Hofnar dan soms te klein en financieel minder aantrekkelijk. Gelukkig zijn er veel populaire cabaretiers die niet vergeten zijn dat alle grote namen ooit in een klein theater begonnen zijn. Hen zien we dan ook nog steeds terugkomen. Ze noemen De Hofnar een ‘warm bad’.
Als theater van het dorp proberen we bij de kaartverkoop van populaire voorstellingen zoveel mogelijk dorpsgenoten in de zaal te hebben. We willen voorkomen dat kaarten op internet verhandeld worden aan bezoekers ver buiten Valkenswaard voor het driedubbele van de prijs. Dit wordt erg gewaardeerd door artiesten en bezoekers.”
“Maar voordat we data van de professionele programmering vastleggen, kunnen eerst de lokale amateurverenigingen hun voorkeursdata voor optredens doorgeven. Vooral bij jubilea is dit belangrijk. Zij hebben nu al bericht gekregen dat ze data voor het seizoen 2020/2021 kunnen reserveren.”
“We hebben 5 à 6 voorstellingen per week, gemiddeld 25 per maand, met uitzondering van de maanden juli en augustus. Iedere maandag draait er een film in de grote zaal, kwaliteitsfilms, waaronder ook filmhuisfilms. Dat is een succes. Daar komen gemiddeld honderd bezoekers per keer op af.”
“Het aantal bezoekers via kaartverkoop bedraagt 37 duizend per jaar. Daarvan komen er 23 duizend voor de professionele voorstellingen, 10 duizend voor de amateur-optredens en 5 à 6 duizend voor overige activiteiten zoals verhuringen aan dansscholen. Samen met Val-Val-D’rie (de opening van het culturele seizoen in september en januari met optredens in en rondom het theater tot en met de Markt) hebben we per seizoen zo’n 50 duizend bezoekers.”
“Op dagen dat de zaal niet gebruikt wordt, wordt deze verhuurd aan dansscholen en basisscholen, voor een laag tarief. Ook worden er steeds vaker uitvaarten en trouwfeesten in De Hofnar georganiseerd en wordt de zaal verhuurd voor bijeenkomsten van bedrijven en gemeenten. Echte commerciële verhuur gebeurt slechts enkele keren per jaar. Dat is ook lastig, omdat we maar één zaal hebben.”
“Subsidie komt alleen van de gemeente. De gemeente trekt 1 miljoen uit voor De Hofnar. Daarvan gaat de helft rechtstreeks naar de huur en onderhoud van het gebouw. De andere helft is voor de exploitatie. Onder exploitatie vallen de kosten van de artiesten en de personeelskosten. We hebben 12 fte’s, verdeeld over 15 mensen in vaste dienst. Voor de horeca hebben we 16 oproepkrachten. Daarnaast hebben we 45 tot 50 vrijwilligers. In ruil voor hun diensten kunnen ze gratis naar voorstellingen. Sinds kort zetten we ook vrijwilligers in voor de opvang van de artiesten, wat door de artiesten erg wordt gewaardeerd.” L’Herminez heeft de artiestenfoyer laten opknappen. ‘’We vinden het ontzettend belangrijk dat artiesten zich prettig voelen in De Hofnar. Zo hebben de artiesten nu ook de beschikking over een koelkast en hoeven ze voor de voorstelling en in de pauze niet naar boven om een gekoeld drankje te halen. Toch zie je dat artiesten na de voorstelling juist wel graag een glaasje drinken aan de bar, bij het publiek.”
“Voor eigen producties die De Hofnar wil gaan ontwikkelen zal een beroep worden gedaan op landelijke fondsen, waaronder het Fonds voor Cultuurparticipatie. We willen een project gaan doen met mensen in de wijken. Ook willen we jonge professionele muzikanten, oud-leerlingen van Scholengemeenschap Were-Di, die een opleiding volgen aan een conservatorium, een podium bieden. Het Were-Di besteedt veel aandacht aan muziek. De tweejaarlijkse schoolmusical wordt steevast opgevoerd in De Hofnar en ieder jaar gaan er een aantal leerlingen van deze school naar een conservatorium.”
Het pand waar De Hofnar in huist biedt ook onderdak aan het Centrum voor Muziek en Dans, Bibliotheek De Kempen en daarnaast aan GGD Brabant-Zuidoost Jeugdgezondheid, Cordaad Welzijn en de Valkenswaardse Omroep Stichting. Op 3 juni werd het Kroost-festival georganiseerd, waarbij alle instellingen in het pand hun deuren openden, speciaal voor gezinnen met jonge kinderen. Dit was een mooi voorbeeld van samenwerking waarbij er gezamenlijk nagedacht wordt over zichtbaarheid en het bereiken van nieuwe en bestaande doelgroepen. Van jong tot oud komt over de vloer, wat een bezoek aan het theater laagdrempelig maakt.
Voor mensen die graag naar theater gaan, maar liever niet alleen, is Theaterclub ’t Hofgezelschap opgericht. Leden ontmoeten elkaar voor een voorstelling, spreken elkaar in de pauze en praten nog even na. Voor mensen die slecht ter been zijn is er de Theatertaxi. Deze haalt mensen op binnen de gemeente, op tien vaste punten. Mensen buiten Valkenswaard kunnen thuis worden opgehaald door Stichting Vier het Leven, een organisatie die in de regio ook op verzoek mensen rijdt naar De Schalm in Veldhoven en De Kattendans in Bergeijk. Overdag programmeren voor ouderen die niet graag ’s avonds in het donker rijden, is door deze voorzieningen vooralsnog niet aan de orde. Voor bewoners van verpleeghuis Valkenhof die de deur niet meer uit kunnen zijn er plannen om ‘live streaming’ te gaan organiseren. Het gaat dan om voorstellingen van regionale gezelschappen die de bewoners graag willen zien. Onder het motto “kunt u niet naar het theater komen, dan komt het theater naar u” wordt dit ontwikkeld. Diverse andere theaters in Nederland verzorgen al live streaming.
De Hofnar is een samenwerkingsverband aangegaan met een aantal andere theaters in de regio: De Schalm, De Kattendans, Het Speelhuis en De Cacaofabriek in Helmond en het Parktheater en Pand P in Eindhoven. Deze theaters hebben zich verenigd onder de naam ‘Brainport-podia’ en zullen gaan samenwerken, vooral op het gebied van programmering, marketing, techniek, personeel en educatie.
Maar wel met behoud van de eigen identiteit van de theaters. Ook deze samenwerking zal de komende jaren verder worden uitgebouwd.
www.hofnar.nl
Een greep uit het programma van de Hofnar
CABARET
Ali B.
Sanne Wallis de Vries
Christel de Laat
Nienke Plas
Rundfunk
DANS
Kiev Ballet
The Royal Moscow Ballet
FILM
Murder on the Orient Express
The Favourite
Colette
MUZIEK
VOF De Kunst
Rowwen Hèze
Henk Poort
Story of the Dubliners
The Sixties Tribute Band
SHOW
Niels Houtepen
20 Jaar Hofnar
RUMAG.
THEATERCOLLEGE
George van Houts
Marcel van Roosmalen e.a.
TONEEL
Porgy Franssen, Jacqueline Blom e.a.
Bram van der Vlugt e.a.
De Vloer Op
LOKAAL
Genietschap van de Rooie Schoentjes
Valkenswaards Kamerorkest
Harmonie De Dommelecho
Centrum voor Dans en Muziek
Kroost-Festival
Grote Hofnar XL Muziekquiz
© Brabant Cultureel 2019