Van 3 tot 13 augustus 2017 staat ’s-Hertogenbosch bol van theater. Theaterfestival Boulevard vult de stad met grote podia, hilarische optredens in tentjes en spannende locatievoorstellingen. Op een steenworp van de Parade ligt het Josephkwartier: voor de theatrale verrassingen. Het is de avontuurlijke speelplaats van Theaterfestival Boulevard.
door Joke Knoop
Waar in het verleden de leerlingen speelden van de Josephschool, daar is nu de speeltuin van theatermakers. Het Josephkwartier in Den Bosch (Josephstraat 18) is sinds vorig jaar toneel van jonge makers die er volop experimenteren en onderling uitwisselen. Dat vereist een actieve houding van de bezoekers. Als bezoeker achterover leunen en het programma apathisch ondergaan, is er niet bij in het Josephkwartier. Ontmoeting, dialoog en atelier, dat zijn de sleutelwoorden in de voormalige school.
Spelen in de voormalige speelplaats; een knipoog naar het verleden, waarin het gebouw een school was. Foto Karin Jonkers
Programmeur Nina Aalders hoopt dit doel te bereiken door voorstellingen en installaties te programmeren waarbij het publiek stevig wordt bevraagd. “Meedoen, participeren, het theater daagt je uit. Hoe geef je als bezoeker betekenis aan de voorstelling en hoe moet de maker zich daartoe verhouden? Wij proberen hier voorstellingen te krijgen waar je als toeschouwer een (fysieke) ervaring hebt die je aan het denken zet.”
Dat klinkt menigeen als muziek in de oren, anderen zullen het eng of bedreigend vinden, dat meedoen als publiek. Aalders stelt gerust: “De bezoeker hoeft niet constant op zijn hoede te zijn. Je vindt hier een combinatie van achterover leunen en jezelf open stellen voor het nieuwe. Ja, je wordt op de proef gesteld. Dat alles lukt niet in een gespannen sfeer. Daarom is het hier gemoedelijk. Nee, geen luie, wel comfortabele stoelen.”
Nina Aalders. Foto Karin Jonkers
Tafelen
De setting is eenvoudig en informeel. Hart van het Josephkwartier is de voormalige speelplaats. Er staan stoelen, tafels en er zijn kleine intieme hoekjes. Er kan gegeten en gedronken worden en iedereen kan in gesprek met elkaar raken: spontaan en/of georganiseerd. Bijvoorbeeld (vrijwel) elke dag Tafelen met Makers: een voorstelling bezoeken en daarna dineren met de theatermakers. Of aanschuiven bij Openluchtgesprekken waarbij experts een voorstelling belichten. Denk aan een klimaatdeskundige bij een voorstelling waarin klimaatverandering centraal staat. Tijdens De Nachtsessie geven de muzikale talenten onder de makers een concertje. Dat alles wordt omringd door de objecten van Het koninklijk museum voor interessante kunst (6+). Rondom de speelplaats liggen in de voormalige school vier binnenzalen. Daarin zijn zowel voorstellingen als ook onderzoekspresentaties en open repetities te zien.
Theatergroep Wild Vlees begint met When everything is human… Foto Karin Jonkers
Of de bezoeker een ware theaterkenner moet zijn? Programmeur Aalders schudt het hoofd: “Geen enkele voorstelling heeft een te grote moeilijkheidsgraad. De bezoeker wordt wel op de proef gesteld, hij moet open staan voor nieuwe ervaringen, zowel inhoudelijk als zintuiglijk.” Ze noemt als voorbeeld de voorstelling van Wild Vlees vorig jaar: When everything is human, the human is an entirely different thing. In een traag tempo smeren twee mensen elkaar in met gips, langzaam stolt het materiaal en wordt het tweetal één geheel. In het nagesprek dachten toeschouwers aan de ultieme liefde, aan een beeldhouwwerk, aan aangespoelde vluchtelingen. Toeschouwers kijken naar het tafereel, maar ook naar elkaar. Zodra het gips uithardt, durven mensen dichterbij te komen en de acteurs aan te raken. Dit jaar heeft Wild Vlees in het Josephkwartier de route Beeldenstorm uitgezet. Die voert langs vier voorstellingen, twee van Wild Vlees en twee van andere makers.
De losse sfeer vorig jaar in het Josephkwartier. Foto Karin Jonkers
Bezoekerscijfers van vorig jaar logenstraffen het beeld dat het Josephkwartier alleen voor de fijnproever is. Ruim vijfduizend mensen bezochten activiteiten. Zij waren van alle leeftijden, van diverse afkomst en van verschillend opleidingsniveau.
Trends
Dit jaar is er voor het eerst een thema: THUIS is velerlei betekenissen: als huis, als kamer, als lichaam, als identiteit. Aalders: “We noemen het Josephkwartier de spannendste huiskamer van het festival.”
De acteurs van Wild Vlees in gestold gips, ontroerend mooi. Foto Karin Jonkers
De programmeur ziet twee ontwikkelingen in het aanbod. “Opvallend bij de makers zijn de grote vragen over zingeving. Voorstellingen gaan over vergankelijkheid, leegte, omarming, angst, over hoe machines en nieuwe media ontwikkelingen in gang brengen en in stand houden. Tweede trend: de makers richten zich meer op het zintuiglijke aspect.” Aalders noemt als voorbeeld Peri–Sphere: een eenpersoonsbed met een ingenieus systeem van verstelbare periscopen. De op bed liggende bezoeker krijgt een complex beeld van de nabije omgeving. Peri-Sphere van choreograaf Benjamin Vandewalle biedt de waanzin van zowel depersonalisatie als fragmentatie: het lichaam lijkt op verschillende plaatsen te zijn.
Samen eten met de makers van een voorstelling verheldert. Foto Karin Jonkers
Nog een tip van de programmeur: Dounia Mahammed met Salut Copain, een theatermonoloog waarin Mahammed de teksten van Daniil Charms (Russisch absurdist, 1905-1942 ) vervlecht met eigen overpeinzingen. De Belgisch Algerijnse theatermaker filosofeert, droomt, bevraagt en schippert tussen vertwijfeling en verbazing. Een voorstelling over het belang om te durven het vreemde vreemd laten zijn. Een voorstelling die bejubeld is in België en die in het Josephkwartier voor het eerst te zien is in Nederland.
Voor het totale programma van Theaterfestival Boulevard: www.festivalboulevard.nl
© Brabant Cultureel 2017