‘Stedelijke acupunctuur’ is de titel van een fraai kunstboek van Marieke Vromans dat een overzicht biedt van zestien van haar kunstprojecten. Ze voeren de lezer naar plaatsen als Venlo, Tilburg, Willemstad maar ook naar Bakoe in Azerbeidzjan. Rode draad in haar werk is stadsnatuur. Het is een kunstboek zonder datum, zonder eind en kan dus nog groeien.
door Carina van der Walt • Beeld > Marieke Vromans tenzij anders vermeld
Marieke Vromans is in 1982 geboren in Loon op Zand. Haar opleiding landschapsarchitectuur bracht haar naar Arnhem. Daarna volgde vrijwilligerswerk in Ghana. Maar nog voor haar vertrek naar Afrika werd ze al aangenomen op de kunstacademie in Utrecht. In die stad ontdekte Vromans haar liefde voor de kombinatie kunst, landschap en communicatie. In totaal duurde haar opleiding negen zinvolle jaren die ze nu uitleeft in haar atelier in Tilburg.
Nauwkeurige zorg
In Stedelijke acupunctuur biedt kunsthistoricus Marie-Josée Corsten een boeiend overzicht van Vromans’ oeuvre. Met haar deskundige blik neemt Corsten de lezer mee langs de verschillende fases van Vromans’ artistieke ontwikkeling. Elk project wordt zorgvuldig gedocumenteerd en geanalyseerd, waardoor lezers inzicht krijgen in de artistieke visie en de impact van Vromans’ werk op de stedelijke omgeving.
Het boek bestaat uit zestien met de hand gebonden katernen waarin telkens een ander kunstproject wordt beschreven. De losse katernen worden bij elkaar gehouden door een feloranje spanband die kan worden vergeleken met een veiligheidsgordel in een vliegtuig. Het buitenblad bestaat uit twee gebeitste plankjes. De titel voorop en het logo achterop zijn zeefdrukken.
Stedelijke acupunctuur getuigt in alle opzichten van nauwkeurige zorg. Het is niet alleen een boek zonder rug, maar ook een kunstobject. En altijd met de mogelijkheid om in de loop der tijd nieuwe projecten toe te voegen. Ook een groeiboek dus.
Vromans’ logo achterop alsook voorop het katern met een ondersteunende tekst van Jeroen Boomgaard is bijzonder treffend. Het is het teken dat we kennen van Google Maps wanneer we een bestemming intypen. De punt van dit herkenbare pictogram duidt in het geval van Vromans op haar kunst in de openbare ruimte.
Maar er zit nog meer achter. De punt dient ook als een acupunctuurnaald die de mogelijke werking van haar kunst in het publieke domein activeert. Boomgaard schrijft over Vromans’ maakproces: ‘Het prikt, het is geheimzinnig, je weet niet of het echt werkt, maar je voelt je beter.’
Stadsnatuur als rode draad
De stadsnatuur loopt als een rode draad door het werk van Marieke Vromans. Een bloem krijgt vorm in een lantaarnpaal met een bloemvormige lampenkap en een trektouwtje. In de avonden ontstaat een vrolijke sfeer bij verlichting. ‘Schemertijd’ was een van haar eerste projecten toen de bewoners van de Van Berkumstraat in Tilburg in 2012 te horen kregen dat hun huizen niet gerenoveerd konden worden.
Op de plek van hun huizen zou nieuwbouw komen. Dat zorgde voor veel onrust en deed de gemoederen hoog oplopen. Maar Vromans’ ‘Schemertijd’ bracht gevoelens van gezelligheid en zelfs (tijdelijke) veiligheid terug bij de bewoners. Dit project werd met zesendertig lampenkappen net voor Kerst herhaald in Rotterdam.
De uitbeelding van bloemachtige vormen krijgt in 2014 een vervolg in Vromans’ lichtmast op de hoek van Gasthuisring en de Lange Nieuwstraat in Tilburg. Deze lichtmast is verfijnd uitgewerkt als een haverhalm die verwijst naar de havervelden ten noorden van het spoor in de jaren dertig van de vorige eeuw. De lichtmast is omgeven door een tuin met acht bakken, gevuld met vaste planten en is omgeven door wandelpaden. De ruimte is niet alleen bedoeld voor wandelaars, maar ook als oase voor vlinders en bijen.
De naam van dit openbare kunstwerk is een combinatie van de Tilburgse woorden ‘goej aord’ en betekent ‘goede, vruchtbare aarde’ maar ook ‘thuisgevoel’. Het werd een reizend project. Thans staat het in de Atelierstraat tegenover de LocHal, maar ‘goej aord’ zal binnenkort een andere bestemming krijgen. Volgens mij benadrukt dit werk het jarenlange plantonvriendelijke beleid van de gemeente. Denk maar aan de geschiedenis van de lindeboom.
Sneeuwklokjes in Azerbeidzjan
Een vergelijkbare uitbeelding van verlichte bloemen krijgt in 2015 vorm in Vromans’ ‘Sneeuwklokjes’ op een plein in de hoofdstad van Azerbeidzjan. Gemaakt voor het Flower Festival in Bakoe moesten haar sneeuwklokjes een plaats krijgen tussen bloemperken op een groot marmeren plein dat door hekken enkel toegankelijk was voor mensen die hadden betaald. De verlichte sneeuwklokjeslampen waren sprookjesachtig en werkten uitnodigend, tegen de publieke uitsluiting van de organisatoren in.
Met een grote tijdsprong in Stedelijke acupunctuur belanden we samen met Vromans bij haar project ‘Natuurvrijplaats’ in de gemeente Venlo. In de Montfortstraat in Belfeld lopen bewoners op de stoep aan tegen een soort felgeel plantenkastje zonder glas. In de ruimte van dit kastje groeit een plant, want Vromans geeft binnen vier stoeptegels de natuur een vrijplaats. Ook al gaat het om onkruid zoals brandnetel of paardenbloem. ‘Natuurvrijplaats’ pleit in 2022 voor biodiversiteit en een groter bewustzijn van klimaatverandering op lokale schaal in de stad. Een overschot aan betegeling brengt eigen problemen met zich mee. ‘Natuurvrijplaats’ was in Belfeld deel van het project ‘De Groene Straat’.
Kunst die blij maakt en prikt
Het zal niet verbazen dat Vromans ruimtelijk georiënteerde kunst de meeste mensen blij maakt, maar ze kan ook steken waar beleidsmakers niet hebben nagedacht over vergroening. Verantwoordelijken horen deze subtiele prikken op te pakken. Aan hen gaf Vromans al in 2018 een tip met het project ‘write history & don’t forget’. In het prachtige lentelandschap rond Willemstad stonden twee uitvergrote potloden, een kleintje en een grote. Het kleine potlood heet ‘write history’ en schrijft kronkelend in rood touw, het grotere heet ‘don’t forget’ en gumt alles weer kronkelend met witte kiezels uit. Elk landschap, zowel in de natuur als in de stad, bergt verhalen in zich die verteld dienen te worden.
Vromans oeuvre groeit door. Haar voorlaatste project in Breda en Tilburg was in 2023. Tot haar ongenoegen bleef dit project niet lang genoeg zichtbaar voor het publiek. ‘De schrijvertjes’ bij het beeld ‘Schrijvertje’ van Hein Koreman naast de Pauluskerk in Tilburg bestond uit golvende witte pagina’s van bijna twee meter lang. Passanten konden daar boodschappen op achterlaten. Iemand schreef ‘Ik schrijf dus ik besta’, een ander ‘Heb het leven lief’, maar ook ‘Tilburg wordt steeds mooier lelijker’. Dit exemplaar van ‘De schrijvertjes’ is in januari geplaatst en in maart alweer weggehaald.
Gelukkig groeit ook Stedelijke acupunctuur door met nieuwe katernen. Dit kunstboek van Vromans heeft de potentie om door te gaan zo lang als de kunstenaar nog meer kunst maakt. Laten we hopen dat Vromans’ natuur-, stads- en mensvriendelijke oeuvre nog een heel lange geschiedenis gaat krijgen.
Het boek ‘Stedelijke acupunctuur is te koop via website van de kunstenaar: www.mariekevromans.nl. Vermeld ‘Brabant Cultureel’ bij de bestelling en u krijgt de routekaart ‘Stedelijke acupunctuur – Tilburg door de ogen van Marieke Vromans’ ter waarde van vijf euro er gratis bij. (Deze actie loopt tot 31 mei 2025.)
Portretfoto voorpagina > Hans Lodewijkx
Lees ook op Brabant Cultureel:
Beeld van Marieke Vromans in stadspark Helmond is gereedschap met een ziel [2020]
Sneeuwklokjes van Marieke Vromans in Azerbeidzjan [2015]
In het atelier van Marieke Vromans en Stefanie van der Ploeg [2013]
© Brabant Cultureel 2025