Ze liegen en bedriegen iedereen. Collega’s veranderen in roofdieren die ook elkaar chanteren en afpersen. Grensoverschrijdend gedrag is de norm. Gescheld en getier vormen de dagelijkse communicatie. Welkom bij BV Vastgoed met acteurs die zich lekker kunnen uitleven. Het stuk is ook in de Brabantse theaters te zien.
door Arnold Verplancke • scènebeelden > Ben van Duin
Toneelgroep Maastricht begint aan een landelijke tournee met het indertijd bekroonde en later verfilmde toneelstuk ‘Glengarry Glen Ross’ van David Mamet, onder de Nederlandse titel BV Vastgoed. Ondanks de nieuwe vertaling van Jibbe Willems blijven de Amerikaanse wortels herkenbaar. Het gaat om een makelaarskantoor waar de verkopers uitsluitend op provisiebasis werken. Wie geen orders binnenhaalt, krijgt geen cent en staat ook op straat. Alleen de twee met de grootste omzet houden hun baan en krijgen bonussen en bijvoorbeeld een Tesla. Een vorm van wild-west kapitalisme waar Mamet al in 1982 voor waarschuwde in Amerika.
Cijfers van het CPB en het CBS
In een soort proloog stellen de zeven spelers zich voor aan het publiek. Ze vertellen waar het stuk over gaat en proberen met allerlei cijfers van het CPB en het CBS te laten zien dat het nog steeds actueel is. De inkomensongelijkheid, de nog grotere vermogensongelijkheid, alles komt langs, ook dat een enkele acteur zelf een in waarde gestegen huis bezit. Die proloog had van mij wel iets korter gemogen.
Voorzichtig proberen zij een alternatief te bedenken voor het liberale kapitalisme en daarbij komt zelfs het mislukte socialisme van Venezuela voorbij als optie. Dichtbij huis hadden ze trouwens de Nederlandse ordening kunnen vinden, met cao’s en vakbonden waardoor het roverskapitalisme hier redelijk aan banden is gelegd.
Op wereldschaal uitgerold
Dat wil niet zeggen dat het toneelstuk niet meer actueel is. De heilige woorden voor de verkopers in het stuk zijn ‘bestemmingsplannen’ en ‘bouwgrond’ en in die vastgoedsector valt ook nu nog veel te verdienen, zeker met voorkennis en argeloze kopers en verkopers. Aan achterdochtige ‘wokies’ en boeren hebben de verkopers een gruwelijke hekel. Wie trouwens even denkt aan de machtspolitiek en het ‘fake news’ die nu de geopolitiek bepalen, beseft dat de leugen- en de chantagepraktijken van de BV Vastgoed inmiddels op wereldschaal zijn uitgerold. En om het dichter bij huis te houden, nog dagelijks zijn kwetsbare ouderen slachtoffer van slimme en goedgebekte oplichters.
Want dat zijn de verkopers van de BV Vastgoed allemaal. Ze kletsen de oren van je kop over hun talenten en geweldige verkoopsuccessen uit het verleden. Mark Rietman als de oudere Michel die financieel aan de grond zit. Wendell Jaspers als de bitch Ricky die haar vrouwelijke charme in de strijd gooit als dat nodig is. En Rogier in ’t Hout als David die er zelfs niet voor terugdeinst de harde schijf van zijn werkgever te laten stelen en verpatsen.
Alle drie razen en schelden ze erop los, op elkaar, op alles en iedereen. Ook op dat punt doet het stuk wat gedateerd aan: zoveel grensoverschrijdend gedrag klinkt nu vier decennia later ongeloofwaardig, maar in deze zwarte komedie werkt het wel op de lachspieren. In de Nederlandse bewerking is ook werkelijk veel creativiteit gestoken in de gevarieerde scheldwoorden.
Even corrupt als de rest
Met Mark Rietman als ploeterende schlemiel kun je nog enig medeleven voelen. Wendell Jaspers doet zeker niet onder voor haar scheldende mannelijke collega’s, tot hoorbaar plezier van de vrouwen in de zaal. Rogier in ’t Hout is wellicht de gemeenste van het stel als hij de onschuldige jonge medewerkster Sjors (Luka Kluskens) het criminele pad op praat. Hanne Arendzen als Jennifer lijkt in het begin slechts de ijskoude rechterhand van de baas die de opdrachten verdeelt, maar blijkt even corrupt als de rest. Ozan Aydogan ziet er aandoenlijk uit als Jimmy, slachtoffer van de meedogenloze en verleidelijke Ricky.
‘We sell dreams’ luidt een van de slogans in het decor. Ze haat dit alles, zal de jonge Sjors zeggen als laatste. In het decor zijn portretten van de spelers soms veranderd in apen die zich op de apenrots omhoog krijsen.
BV Vastgoed. Door Toneelgroep Maastricht. Tekst David Mamet. Vertaling Jibbe Willems. Regie: Michel Sluysmans. Decorontwerp: Michiel Voet. Dramaturgie: Paul Slangen (die soms meespeelt als rechercheur). Spel: Mark Rietman, Wendell Jaspers, Hanne Arendzen, Rogier in ’t Hout, Luka Kluskens, Ozan Aydogan. Gezien: première Theater aan het Vrijthof, Maastricht, 9 maart 2025.
BV Vastgoed is te zien in onder meer:
15 maart • Venlo • Maaspoort
1 april • Tilburg • Schouwburg
11 april • Waalwijk • De Leest
16 april • Breda • Chassé
29 april • Den Bosch • Theater aan de Parade
30 april • Weert • Munttheater
3 mei • Eindhoven • Parktheater
15 mei • Nijmegen • Stadsschouwburg
23 mei • Veldhoven • De Schalm
Meer over theater op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2025