Fotograaf Marcel van den Bergh exposeert in de Verkadefabriek in ’s-Hertogenbosch drie series foto’s. De vaste freelancer van de Volkskrant toont zich vooral een scherp observator van Nederlanders in op het eerste oog gewone situaties. Zijn beelden ontlokken vaak een glimlach.
door Henk van Weert
Drie series zijn het. Een kleintje met negen foto’s van dode insecten die Marcel van den Bergh op de voorruit van zijn Volvo vond. Een grote reeks van mensen in allerlei situaties. De derde bestaat uit een serie beelden van lelijke blokkendozen van panden op industrieterreinen. ‘Verborgen landschap’ heet die laatste serie. Van den Bergh zocht naar voorbeelden van verdozing van het landschap. Die zijn niet zo moeilijk te vinden. Op elk industrieterrein staan zulke lelijke, vormloze en hyper-efficiënte gebouwen. Berucht zijn de pakhuizen van de grote websites die steeds meer weerzin opwekken, zoals momenteel tussen Nuenen en Geldrop.
Een stevige artistieke impuls
Zulke gebouwen fotograferen is geen kunst. Dat lukt iedereen met een mobieltje. Documentair fotograaf Van den Bergh zet echter een forse stap verder. Zijn foto’s zijn niet louter registrerend, maar krijgen een stevige artistieke impuls. Door het juiste standpunt te kiezen, combineert hij het beeld van de vormloze blokkendoos met iets wat het oorspronkelijke landschap vertegenwoordigt. Een minaret half verborgen achter het industriepand, een grote bloempot tegen de lelijke wand, een paardenhoofd op de voorgrond van saai beton, een boom als onbedoelde illustratie van een gevel.
De foto’s zijn voorbeelden van het feit dat een goed gekozen standpunt en een originele kijk op de realiteit het verschil maakt tussen een kiekje en een boeiende foto. En kijken kan Marcel van den Bergh als de beste. Hij is een slenteraar die met zijn Nikon aan de schouder door stad en land trekt, geduldig wachtend op dat ene moment en die ene situatie waarin het gewone ongewoon wordt.
Bijzondere alledaagsheid
Van den Bergh is geen deelnemer, maar een stille waarnemer langs de kant, die de wereld laat voortrazen totdat iets bijzonders passeert. Tot die categorie behoren de beste fotografen en journalisten. Neem die ene foto uit de serie ‘Wij’, waarin hij gewone Nederlanders op niet-geënsceneerde wijze fotografeert. Op een beurs voor vijftigplussers staan drie oudere mannen met elkaar te praten. Een vierde en een vijfde man passeren het trio. Niks bijzonders. Van den Bergh ziet dat ze allemaal een ruitjesbloes dragen en drukt af. Bijzondere foto. Of neem die foto van twee rokende meisje op een bankje. Waarschijnlijk gemaakt tijdens de overstroming in Limburg. Het water interesseert ze niet, dat hebben ze al lang geaccepteerd. Het gaat om het ‘pafke’.
Van den Bergh grossiert in zulke beelden. Een verkeerssituatie met een wirwar van verkeersborden. Een man op een scootmobiel die een bladblazer meezeult en een hoofdtelefoon draagt, de bijzondere alledaagsheid van een gezamenlijke barbecue in een volksbuurt. De serie ‘Wij’ had gerust wat langer gemogen. Als dat ten koste was gegaan van de mini-serie ‘Klimaatverandering’ was dat niet zo heel erg geweest. Fotografisch zijn de beelden van de doodgereden insecten niet bijzonder. Ze spreken ook niet voor zichzelf, zoals zijn andere beelden wel doen. Van den Bergh moet erbij vertellen dat hij steeds minder dode vliegen op zijn voorruit aantreft, omdat er steeds minder insecten zijn als gevolg van klimaatverandering. Dat is meer een persoonlijk engagement dan een artistieke uitdrukking van een fotograaf.
‘Verborgen Landschap, Klimaatverandering en WIJ’ van fotograaf Marcel van den Bergh, tot 23 mei 2025 in de Verkadefabriek te ’s-Hertogenbosch.
Meer over fotografie op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2025