De verdeling van de subsidies voor professionals in de Brabantse cultuursector heeft opnieuw geleid tot gedoe. Want lang niet alle aanvragen konden worden gehonoreerd, omdat het budget ontoereikend is. De afvallers, boos en vol onbegrip, dienden bezwaarschriften in. Op donderdag 6 februari 2025 waren de eerste hoorzittingen. De kritiek was niet van de lucht.
door Emmanuel Naaijkens
Aan het begin van de hoorzitting laat voorzitter Eric Jan Janse de Jonge, voorzitter van de Hoor- en Adviescommissie van de provincie Noord-Brabant, er geen misverstand over bestaan. De bezwaarmakers moeten niet de verwachting hebben dat de commissieleden een inhoudelijk oordeel gaan vellen of hun aanvraag voor subsidie wel of niet terecht is afgewezen. Daar hebben wij ook helemaal geen verstand van, zegt de voorzitter met zoveel woorden.
Wat zijn commissie wel doet is onderzoeken of er in de aanvraagprocedure fouten zijn gemaakt. Nou en of, betogen de vertegenwoordigers van de getroffen culturele instellingen fel, er is van alles misgegaan in de procedure.
Cultuurinstellingen voelen zich benadeeld
Op deze donderdagmiddag 6 februari 2025 vinden in een zaaltje van het Bossche provinciehuis drie hoorzittingen plaats. Het zijn de eerste van een lange reeks. Een dertigtal culturele instellingen in Noord-Brabant voelt zich benadeeld door het besluit van het provinciebestuur om hen geen subsidie meer te geven voor de periode 2025-2028. De provincie baseert haar besluit op het advies van een speciale commissie van kunst- en cultuurexperts. Die heeft aan de hand van een aantal criteria de in totaal negenennegentig aanvragen, verdeeld over verschillende disciplines, gewikt en gewogen.
Daar is volgens de instellingen die bij de drie hoorzittingen het spits afbijten heel wat op af te dingen. Dat zijn achtereenvolgens het Grafisch Atelier Den Bosch, stichting This is not a show (Katja Heitmann, dans) en Stormkamer (theater). De verwijten over de gang van zaken vliegen in niet mis te verstane bewoordingen over de tafel richting de ambtelijke delegatie die namens Gedeputeerde Staten verweer voert. De cultuurmakers komen in de hoorzittingen met veel passie op voor hun belang, wat contrasteert met het formele, vooral juridische verweer van de provincie.
De frustraties zijn groot
Een greep uit de pleitnota’s van de instellingen laat zien hoe groot daar de frustratie is: meerdere feitelijke onjuistheden, niet onderbouwde aannames, onterechte vraagtekens bij bedrijfsvoering, onterechte aanname van overbelasting van dansers (Heitmann), het niet-reageren op aangevoerde bezwaren, verkeerde aannames van publieksbereik, het meten met twee maten, ondeskundigheid bij de adviescommissie, het miskennen van diversiteit en inclusie, onderwaardering van kwaliteit, onzorgvuldigheid en vooroordelen ten aanzien van de aanvragen.
Het zijn verwijten die ook bij andere bezwaarmakers, die dus nog hoorzittingen in het vooruitzicht hebben, leven. Of zoals Mourik Broekman, theatermaker en artistiek leider van Stormkamer, het verwoordt: “Ik spreek hier uit naam van het gezelschap Stormkamer. Maar deels spreek ik hier ook uit naam van vele makers uit Brabant waarmee we samen op trekken, uit onmacht en frustratie over hoe de gehele procedure verloopt.” [Zie ook kader]
Op dit spervuur van kritiek reageert de delegatie van de provincie tijdens de hoorzittingen met mondjesmaat. Achteraf tonen de bezwaarmakers zich dan ook erg teleurgesteld dat er tijdens de zittingen nauwelijks weerwoord is gekomen van de tegenpartij. De Hoor- en Adviescommissie gaat nu op basis van de ingebrachte pleitnota’s en hetgeen tijdens de hoorzittingen is ingebracht een advies geven aan Gedeputeerde Staten (GS). Want dat is het bestuursorgaan dat de uiteindelijke beslissing moet vellen. Het dilemma voor GS is dat het honoreren van de bezwaren betekent dat er alsnog extra geld moet worden vrijgemaakt.
Rumoer na bekendmaking subsidieverdeling
Na de bekendmaking van de subsidieverdeling in juli 2024 ontstond er al snel rumoer. De afgewezen instellingen constateerden fouten in de beoordeling door de adviescommissie en er kwam volop kritiek op de gang van zaken. Een herhaling van de geschiedenis, want ook vier jaar geleden ging het mis bij de subsidieverdeling. En nu staan provinciebestuur en een flink aantal culturele instellingen opnieuw tegenover elkaar. Op een precair moment, want de nieuwe vierjaarlijkse subsidieperiode is al begonnen. De afgewezen instellingen moeten het sinds 1 januari 2025 doen zonder provinciale financiële steun, terwijl er nog niet is beslist op hun bezwaarschrift. De onzekerheid is dus groot.
De provincie hecht zeer, mede gelet op het debacle van vier jaar geleden, aan een bestuurlijk zorgvuldig doorlopen van de bezwarenprocedure. En neemt daarvoor de tijd. Ook al dreigt er voor de provincie vanwege de vertraging die ontstaan is, een boete van vijftienhonderd euro per bezwaarschrift.
Boos en verdrietig
“Mijn naam is Hanna van Mourik Broekman en ik ben theatermaker en artistiek leider van Stormkamer. Ik spreek hier uit naam van het gezelschap Stormkamer. Maar deels spreek ik hier ook uit naam van vele makers uit Brabant waarmee we samen op trekken, uit onmacht en frustratie over hoe de gehele procedure verloopt.
Uiteraard zijn wij hier om vanuit een juridisch oogpunt naar deze procedure en het advies op onze aanvraag te kijken. Toch zou ik hier ook iets willen delen over de emotionele effecten van dit proces.
Het schrijven en indienen van een vierjaren plan als culturele instelling vraagt enorm veel tijd, geld en energie. Maar dit doen wij met liefde. Omdat wat wij doen ons zeer nauw aan het hart ligt. Wij hebben het advies dat wij op onze aanvraag hebben gekregen als zeer onprettig ervaren. Theater is voor mij niet een vak, het is wie ik ben, met heel mijn hart en zaligheid.
Ik ben gewend om kritiek te krijgen, moeilijke padden te bewandelen, lange adem te hebben maar dit advies was voor ons gevoel onzorgvuldig en onnodig neerbuigend. Zo ook de lange procedure nadien waarbij aanvragers meermalen verwarrende en soms tegenstrijdige berichten over de procedure ontvingen en waarbij de wettelijke beslistermijn ruim is overschreden. Ook vooraf aan de indien datum ontvingen verschillende aanvragers wisselende informatie wat leidde tot een ongelijk startpunt. Ook is het vreemd dat dezelfde adviescommissie (die de aanvraag afwees) op het bezwaarschrift tegen dat advies reageert met een aanvullend advies. Dan is er sprake van de spreekwoordelijke slager die zijn eigen vlees keurt. Bezwaarmakers zijn op verschillende wijze benaderd. Zo zijn wij niet gebeld met de vraag of we het bezwaar wilden doorzetten maar kregen een datum voorstel in onze mail, terwijl andere organisaties vooraf gebeld zijn en het gros nog geen datum voor hun hoorzitting heeft. Deze rommelige en wisselende aanpak stelt mij de vraag of ook mijn aanvraag met zorgvuldige aandacht en met gelijke kansen is behandeld.
Dit alles maakt mij boos en verdrietig omdat ik wil vertrouwen op het systeem waar wij als Stormkamer maar ook ik als mens op leun en in leef. Niet alleen wij maar alle andere kunstenaars vertrouwen op een gelijkwaardige en rechtvaardige behandeling binnen dit systeem. De slordigheid en willekeur van deze procedure hebben, naar mijn mening, onnodig veel negatieve impact. Maar we zijn hier niet bijeen voor deze emoties.
De punten uit ons bezwaar blijven onveranderd overeind staan na het verweerschrift van de adviescommissie en de Gedeputeerde Staten. Wij, Stormkamer, zijn van mening dat de behandeling van onze aanvraag niet zorgvuldig en niet volgens de correcte procedure heeft plaats gevonden. Wij vragen hierbij om een herzien advies dat leidt tot een aangepaste puntenwaardering van onze aanvraag in positieve zin.”
Een adviescommissie van experts kende op basis van een aantal vereisten punten toe aan de subsidieaanvragen. Hoe meer punten, hoe groter de kans op subsidie. Uit die puntentelling volgde een rangorde. Maar het beschikbare budget was niet toereikend om alle aanvragen te honoreren. De provincie had 30,5 miljoen klaarliggen, waar later nog drie miljoen aan is toegevoegd. In totaal vierenzestig instellingen kregen goed nieuws, de rest stond ondanks een inhoudelijk positief advies met lege handen. Zij belandden onder de beruchte zaaglijn; zij hadden te weinig punten vergaard. De zaaglijn is de scheiding in de ranglijst die aangeeft dat de subsidiepot leeg is. Als er voldoende budget was geweest hadden in principe alle aanvragers subsidie gekregen.
Illustraties | animaties > Hans Lodewijkx
Meer over de cultuursubsidies op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2025