column door Arnold Verplancke
De kerst komt er weer aan. Ik merk het aan alles. Een engel in het bos. Een kerstexpositie hier en een Weihnachtsoratorium daar. Een ballet dat bedelt en een orkest dat strandt op een bevroren vliegveld. Eerst maar over dat orkest. We maakten onlangs een kort tripje naar Barcelona. De thermometer liep daar nog tegen de twintig graden, terwijl hier de eerste natte sneeuw al viel. In het luisterrijke Palau de la Música Catalana stond voor ons de ‘Mis in C majeur’ van Beethoven op het programma. Met een bezetting om naar huis over op te scheppen. Het Orchestre des Champs Élysées, het Collegium Vocale uit Gent, vier gerenommeerde zangsolisten en dat alles onder leiding van dirigent Philippe Herreweghe.
Om acht uur zou het spektakel beginnen, met voor de pauze overigens nog het ‘Vierde Pianoconcert’ van Beethoven met hetzelfde orkest en Kristian Bezuidenhout aan de piano. Maar om half acht gingen de deuren van de Sala de Concerts niet open, om kwart voor acht ook niet en om acht uur evenmin. De hal vulde zich met veel meer dan duizend dringende mensen die tot op de straat stonden, onwetend van wat er aan de hand was.
Halve orkest nog op het vliegveld
Kort na acht uur kwam een medewerkster van het Muziekpaleis in het Spaans vertellen wat het probleem was. Ik ving voldoende woorden op om te begrijpen dat een deel van het Franse orkest nog in Parijs op het vliegveld stond en niet kon vertrekken door het slechte weer en de ijsgladde startbaan. Het concert zou in aangepaste vorm wel doorgaan, beloofde ze. Het hele koor was er wel. Een paar Japanse meisjes die voor ons tegen een jonge suppoost werden aangeduwd, kregen van hem in het Engels eenzelfde soort uitleg. De mis zou wel doorgaan beloofde hij. Verontschuldigend voegde hij eraan toe dat dit zijn eerste werkdag was. Om half negen drong iedereen alsnog opgelucht de mooie trappen op.
Wat bleek? Van Herreweghe had zijn gekortwiekte orkest die middag gauw aangevuld met musici uit Catalonië die de mis van Beethoven kenden. Samen hadden zij onder hoge druk gerepeteerd en besloten dat ze vier van de zes delen samen verantwoord konden uitvoeren. Dat gebeurde dus ook uiteindelijk na de pauze. Het Credo en het Benedictus moesten sneuvelen. Maar het publiek was dankbaar voor wat het toch kreeg. Het Vierde Pianoconcert voor de pauze kon natuurlijk met een gemankeerd orkest ook niet doorgaan. Pianist Bezuidenhout speelde in zijn eentje daarom maar wat solowerk van Schubert en Beethoven, zonder enige toelichting. Toch applaus. Ach, een kinderhand is gauw gevuld als het alternatief de complete afgelasting zou zijn geweest.
Top van de laatmiddeleeuwse beeldhouwkunst
In de concertzalen is Bach met zijn ‘Weihnachtsoratorium’ deze december weer volop aanwezig, hoewel Händel met zijn ‘Messiah’ ook hoge ogen gooit. Museum Krona in Uden heeft naast de al lopende tentoonstelling nog een speciale kerstexpositie ingericht met topstukken uit het Rijksmuseum in Amsterdam en van Krona zelf onder de titel ‘Hoort engelen zingen’. Hoogtepunt vormen de indrukwekkende engelenbeelden van Adriaen van Wesel uit 1475-1477. Die behoren tot de absolute top van de laatmiddeleeuwse beeldhouwkunst in de Nederlanden. Daarnaast biedt de tentoonstelling ook een meer eigentijdse kijk op het kerstverhaal, zoals een unieke kerst-boom-stal van kunstenaar Guido Geelen en ontwerper Piet Hein Eek.
Een heel bijdetijdse engel trof ik trouwens tijdens een wandeling rond de vennen in Oisterwijk. Bij de bekende uitspanning Boshuis Venkraai stond de jaarlijkse engel weer te wachten, maar dit keer met een dienblad en een glaasje bruin vocht. Schrobbelèr reageerde ik onmiddellijk, want zo Tilburgs ben ik inmiddels wel. Of een vieuxje voor de geschrokken stiefvader in de stal, dacht ik daarna. Een proef op de som leek me onnodig.
Bedelen voor Lady Macbeth
Kerst is ook de tijd van de goede doelen waarvoor de portemonnee open moet, of beter nog de bankrekening geplunderd. Een opvallende bedelbrief trof ik aan in het periodieke Vriendenbulletin van Nationale Opera & Ballet. De ontvangers kregen het verzoek bij te dragen aan de rekwisieten en kostuums voor het nieuwe ballet ‘Lady Macbeth’ dat in april zijn première moet beleven. Er zijn twaalfarmige kandelaars nodig die elk honderd euro kosten en barokke vazen van tweehonderdvijftig euro. De op maat gemaakte kostuums van Macbeth kosten gauw vijftienhonderd en voor de jurk van Lady Macbeth is vijfentwintighonderd euro nodig.
Los van deze bedelactie die Amerikaans aandoet, ben ik zeer benieuwd naar dit splinternieuwe ballet waarvoor Peter Salem de muziek schrijft en Helen Pickett en James Bonas de choreografie en regie voor hun rekening nemen. Voor Pickett, een bekende theater- en filmchoreograaf, is het haar Nederlandse debuut. Het drietal wil in het brein van de meedogenloze en ambitieuze echtgenote van Macbeth duiken en niet door Shakespeare getoonde scènes in beeld brengen. Ik heb al kaartjes besteld en mijn kleindochter blijkt nieuwsgierig en gaat mee.
Ontsnappen uit een liefdeloos huwelijk
Om misverstand te voorkomen: dit ballet heeft niets te maken met de opera ‘Lady Macbeth of Mtsensk’ van Sjostakovitsj. Dit werk uit 1934 dat al gauw werd veroordeeld door dictator Stalin, heeft weinig met het oorspronkelijke stuk van Shakespeare te maken. Al deinst de jonge Katerina voor niets terug om uit een liefdeloos huwelijk te ontsnappen. Ze begint een verhouding met een arbeider, doodt haar schoonvader met rattengif en wurgt haar man. Als ze uiteindelijk wordt veroordeeld en op weg is naar een strafkamp blijkt haar minnaar inmiddels een jongere vriendin te hebben, die Katerina voor gek zet. Dat pikt ze niet, duwt de jeugdige rivale de rivier in en springt haar achterna.
Deze opera van Sjostakovitsj heb ik twee keer in Amsterdam gezien bij de Nationale Opera, in 1994 met de Duitse Eva-Maria Bundshuh in de titelrol en in 2006 met onze Nederlandse Eva-Maria Westbroek die er een indrukwekkende en op dvd vastgelegde prestatie mee neerzette. Dirigenten van dit veeleisende werk waren respectievelijk Hartmut Haenchen en Mariss Jansons. Eind mei hoop ik de opera voor de derde keer live te beleven, maar dan in Leipzig waar de nu wereldberoemde sopraan Kristine Opolais uit Letland Katerina zal vertolken.
Hitler huiveringwekkend
Voordat het zover is, verwacht ik nog een memorabele toneelvoorstelling terug te zien. De Britse acteur Pip Utton maakt in maart en april zijn kleine jaarlijkse solotournee door Nederland. Begin april speelt hij in Tilburg en Waalwijk zijn voorstelling ‘Adolf’.
Ik heb hem dat eerder zien doen op het Fringe Festival van Edinburgh, zo rond de eeuwwisseling. Op een soms huiveringwekkende manier kruipt hij in de huid van de welbespraakte Duitse dictator Hitler en even gemakkelijk manipuleert hij vervolgens zijn publiek met goedklinkende vooroordelen en borrelpraat.
Meer columns van Arnold Verplancke op Brabant Cultureel
© Brabant Cultureel 2024