‘Real. Unreal’ is het thema van de Dutch Design Week van 2024. Voor veel ontwerpers reden om kritisch te kijken naar wat gangbaar is en te komen met nieuwe ideeën en oplossingen of op zijn minst te zorgen voor bewustwording. De vele presentaties leveren inspiratie en stof tot nadenken op velerlei fronten. Een impressie van DDW 2024.
een (beeld)verslag door Irma van Bommel
De Dutch Design Week (DDW) in Eindhoven gaat over duurzaamheid en innovatie. De laatste jaren is er ook aandacht voor het signaleren van maatschappelijke en wereldwijde problemen en ook geschiedenis en erfgoed blijken een inspiratiebron. Maar hoe visualiseer je die? Op de Graduation Show van de Design Academy, maar ook op tal van andere locaties zijn vele geslaagde projecten te zien.
Erfgoed van het Mogulrijk
De Design Academy in Eindhoven heeft veel buitenlandse studenten en velen kozen er voor hun afstudeeronderzoek te richten op hun roots. De Graduation Show is dit jaar te zien in Microstad, het voormalige KPN-gebouw bij het NS-station. Direct bij binnenkomst hangt het werk van Gaurav Jhangiani. Hij verdiepte zich in het erfgoed van het Mogulrijk dat verloren ging door de Britse kolonisatie van India. Hij verbeeldt dat treffend met een serie van drie tapijten die in India zijn geweven. Op het voorste is een voorstelling te zien van een bestaande tekening aan het hof van de Mogul. Op het achterste zien we een voorstelling van een bestaande tekening van een zittende, westers geklede man, een Brit dus, omringd door Mogul die nu bedienden zijn. Op het middelste zien we chaos, maar als je goed kijkt zie je dat hier beide andere voorstellingen door elkaar lopen, ten teken van een chaotische overgangsperiode.
Niki Danai nam de economische crisis in Griekenland in 2008 tot onderwerp, en dan vooral de gevolgen die dit had voor de jeugd. Geweld, armoede, sociale ongelijkheid, werkloosheid en depressiviteit drukt zij uit door in keramiek goden uit Griekse mythologische verhalen te vervormen tot monsters. Phoebe Hed maakte een installatie waarin ze Zweedse folklore combineert met cannabiscultuur, om de mythe van een drugsvrije samenleving te ontzenuwen.
Een aantal studenten richt de aandacht op hergebruik van materialen. Zo bedacht Jamie van Duuren om koffiedrab te gebruiken voor composteerbaar speelgoed. Arthur Hainz vervaardigde zitmeubels van metalen afval afkomstig van de zeevaart en Céleste Muir maakte een installatie voor het presenteren van juwelen met edelstenen. Althans zo lijkt het. Op het informatiebordje valt te lezen dat het gaat om glazuurafval. Best bruikbaar dus.
Allerlei nutteloze acties
De installatie van Sophia Schullan lijkt op het eerste gezicht wat kaal, maar verdient alle aandacht. Zij richt zich op het hectische bestaan. We hebben het druk. Ze maakte een filmpje met de titel ‘This Isn’t Working’ van allerlei nutteloze acties. Het filmpje eindigt met een escape-toets die los over een toetsenbord zweeft. In een aantal kasten om het beeldscherm heen liggen alleen klokken en grote escape toetsen. Alsof ze daarmee wil zeggen dat we zelf de ratrace in de hand hebben door af en toe op escape te klikken.
Beneden in de kelder zijn nog meer films te zien, veelal over maatschappelijke problemen. Zuika Owada stelt door middel van een mooie tekenfilm de praktijk van de Chinese visindustrie aan de kaak, met overbevissing en moderne slavernij als kenmerken. Voor het beeldscherm staan rijen broches opgesteld. Ze blijken te zijn gemaakt van uitgeharde tonijnogen.
Doris Sisková neemt de bezoeker mee in een spannende sfeer die omslaat in iets onheilspellends. De film gaat over angst, depressie en zelfdoding en is daarmee taboedoorbrekend. Doris wil dat we dit zien als een collectief probleem, niet als een individueel probleem.
Ervaren hoe een varken leeft
Maar niet alle films zijn boeiend. Soms ontbreekt het aan filmtechniek, is het verhaal niet overtuigend of is het zo documentair dat je je afvraagt waarom er geen installatie omheen is gebouwd die de aandacht zou kunnen trekken. Van film naar de digitale wereld is een kleine stap. Pablo Bustamante Hermida maakte een VR-presentatie om je te laten ervaren hoe een varken leeft in een varkenskrat met weinig bewegingsruimte. Om de VR-bril op te kunnen zetten, moet je eerst zelf tussen de hekken gaan staan. Canvas Wan maakt inzichtelijk hoe met satellietfoto’s informatie niet alleen kan worden onthuld, maar ook verhuld. Dat beteken dat politieke machthebbers censuur toepassen. Een aantal digitale projecten is interactief.
Een paar studenten hebben aromatische geur toegevoegd aan hun installatie, wat een kalmerende en onthaastende werking heeft. Eve Hurst wenst dat je met geur de eenheid tussen lichaam en geest ervaart. En Caetano Mendes Dias beoogt dat je je met geur openstelt voor de onderlinge verbondenheid met alle levensvormen op aarde.
De Schellensfabriek op de Vestdijk verrast met de interessante, gemeenschappelijke presentatie ‘Something talented’ van een aantal MBO-opleidingen in Nederland. Studenten van grafische en media-opleidingen tonen boeiende animatiefilms en documentaires, vaak met geschiedenis als onderwerp. Zo maakte Jonas de Vos van het Grafisch Lyceum in Utrecht de documentaire ‘Voordat de bom valt’, over zijn vader die vroeger heeft deelgenomen aan demonstraties tegen (kern)wapens. Van SintLucas uit Eindhoven/Boxtel zijn onder meer bloementegels te zien van Anne Bedijn. Die kun je cadeau doen in plaats van een boeket. Van Leah Kooistra is een mismaakt schepsel van wol te zien. Ze gaf dat de naam ‘Abattoir’ en maakte er een mooie, poëtische tekst bij.
Meedenken over skatecultuur
Bij Pennings Foundation op de Geldropseweg is te midden van een fotografietentoonstelling over de graffitiscene een skate ramp gebouwd door studio mo man tai. En die heeft alles te maken met een project om jongeren te laten meedenken over skatecultuur. Hoe wil je dat die er in de openbare ruimte uitziet? Meestal worden skateparken ontworpen voor, maar niet door jongeren. Ook in de eigen studio van mo man tai op de Hastelweg is een interessante presentatie te zien. Ieder jaar maakt Ulrike Jurklies van de studio een project rond een maatschappelijk thema. Dit jaar gaat het over mensenrechten. Als materiaal gebruikte zij grote, afgedankte banieren, bijvoorbeeld van een popfestival. Uit het materiaal werden handzame formaten gesneden en vervolgens werden teksten en silhouetten van gezichten uit de stof uitgespaard. Indrukwekkend om tussen de banieren door te lopen en de rechten van de mens tot je te laten doordringen.
In De Fabriek in de Baarsstraat besteedt Crafts Council Nederland met het project ‘(W)aardewerk’ aandacht aan de schadelijke effecten voor het milieu bij het vervaardigen van keramiek. Dat geldt zowel voor de winning van klei als voor de vervuilende stookprocessen. Op een oproep (open call) reageerde een aantal designers met oplossingen voor meer duurzame processen. Vaak zijn dat oplossingen voor kleinschalige productie.
Even verderop is het project van Kato Herbots te zien. Zij verdiepte zich in onze relatie met de zon. Die hebben we nodig voor de aanmaak van vitamine D, maar teveel zonlicht geeft kans op huidkanker. Herbots maakte een badlaken met UV-gevoelig garen dat waarschuwt voor teveel straling doordat het dan verkleurt.
Uitspraken over uitbuiting
Met een installatie met kledingstukken met daaraan reuzenlabels met daarop uitspraken over uitbuiting van arbeiders wil Anthea Demoen de aandacht vestigen op de wegwerpmaatschappij en dan vooral op de goedkope mode-industrie.
Isola Design, een organisatie uit Milaan die op steeds meer plekken op de wereld met hun community aan designers meedoet aan designweken, is neergestreken in Area 51, het overdekte skatepark op Strijp S. Ook Isola richt zich op duurzaamheid en innovatie. Jelmer Reus ontwierp en vervaardigde stoelen van op elkaar gelijmde lagen linoleum, alsof het gebogen hout betreft. Hij gebruikte daarvoor restmaterialen uit de fabriek.
Nieuw is dat Isola werk toont van designers uit een aantal Arabische landen die traditie combineren met het moderne leven. ‘Routes to roots’ heet die tentoonstelling. Zoals een traditioneel geweven wandkleed van Maryam Al-homaid uit Qatar met een voorstelling van auto’s die verwijzen naar het drukke verkeer. Die voorstelling zie je trouwens pas als je voldoende afstand neemt. Voor wie wat ervaring heeft met gamen, zijn er interactieve VR-programma’s die bijvoorbeeld een inkijkje geven in een woning en het dagelijks leven.
In het Microlab (Strijp S) is eveneens een project uit de Arabische wereld te zien. Designerscollectief Nawa uit Oman gebruikt pitten van dadels in een composiet voor 3D geprinte keramiek. Andere projecten in Microlab gaan eveneens over duurzaamheid en innovatie. Met een installatie houdt Nienke Hoogvliet een pleidooi voor gebruik van bioplastic. En Christien Meindertsma gebruikt wol van schapen (tegenwoordig een afvalproduct) voor toepassing met de 3D printer.
Robots in het dagelijks leven
Het Klokgebouw (Strijp S) toont innovatieve en duurzame producten van bedrijven groot en klein, maar ook creatieve en onderzoeksprojecten van Europese kunstacademies en technische universiteiten. Met het project ‘Center Stage Robotics’ van Universiteit Utrecht worden de mogelijkheden verkend van de inzet van robots in het dagelijks leven. Hier is ook een presentatie te zien van een What If Lab waarvoor de opdracht werd geformuleerd door Dutch Design Foundation. Aan vier designers werd gevraagd of ze een model wilden ontwerpen voor een machine die CO2 uit de lucht kan halen in grotere hoeveelheden dan dat bomen dat kunnen. Met informatieborden wordt uitgelegd wat de mogelijkheden zijn en hoe die machines eruit zouden kunnen zien. Gelukkig bleef het niet bij die borden, want het oog wil ook wat. Enkele architecturale vormen zijn op schaal gebouwd.
MU Hybrid Art House (Strijp S) laat een aantal toepassingen van AI zien. Met door AI gegeneerde beelden past deze tentoonstelling perfect bij het thema van DDW, ‘Real. Unreal’. Een wand toont foto’s, samengesteld door bezoekers aan de hand van zoekopdrachten (prompts) die zij gaven. Deze tentoonstelling is ook na de DDW nog te bezoeken. Ook de expositie van Casper Braat bij Cova Art Gallery (Strijp S) past goed bij het thema. Braat maakte huishoudelijke apparaten na, maar uitgevoerd in marmer en goud, dus als kunstwerk.
Voor locaties en programma zie: Dutch Design Week
DDW 2023 in Brabant Cultureel:
De boodschap die DDW wil uitdragen wordt urgenter
© Brabant Cultureel 2024