Op zaterdag 13 mei strijden in ’s-Hertogenbosch jazzstudenten van zes muziekopleidingen in Nederland om de Conservatorium Talent Award. Een van de kandidaten is Stan Verstegen uit Uden die dit jaar in Utrecht afstudeert als jazzpianist. Hij speelt ook saxofoon en componeert eigen werk.
door Emmanuel Naaijkens
Het was bij zijn oom en tante dat Stan Verstegen (Uden 1999) als klein kind al gefascineerd raakte in het bespelen van een muziekinstrument. “Ik heb altijd al grotere interesse in geluid en muziek gehad. Zij hadden een speelgoed keyboard waar eenvoudige deuntjes uitkwamen als je op de toetsen drukte. Mijn oma had een echt keyboard staan en daar speelde ik op elke keer als ik bij haar op bezoek was. Dat vond ik erg leuk en ik mocht van mijn ouders op pianoles, aan huis. In het begin op dat keyboard, maar dat was op een gegeven moment te klein voor de muziek die ik moest spelen en toen is er een echte piano in huis gekomen, een Petrof.”
Stan Verstegen is door zijn opleiding, het conservatorium van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU) geselecteerd om mee te doen aan de jaarlijkse strijd om de Conservatorium Talent Award op 13 mei 2023 in de Azijnfabriek in ’s-Hertogenbosch. Elk conservatorium mag een kandidaat afvaardigen. Het conservatorium in Tilburg – officieel de Academy of Music and Performing Arts – heeft dit jaar afgezien van deelname. Dat Verstegen werd uitverkoren was voor hem een grote verrassing en hij noemt het ‘zeer eervol’. “Je krijgt de kans om je eigen werk te laten horen, en wie weet wat eruit voortkomt.”
Een blinde jazzmuzikant
Verstegen komt niet uit een echt muzikale familie, maar hij wist al vroeg dat hij, als hij de kans zou krijgen, van muziek zijn beroep zou maken. Dat werd serieus toen hij als middelbare scholier door zijn toenmalige saxofoondocente werd doorverwezen naar de jong talentopleiding van de Young Musicians Academy van Fontys in Tilburg. Een soort vooropleiding voor het conservatorium. Hij kreeg daar de eerste pianolessen van Bert van den Brink, een blinde jazzmuzikant. Die kennismaking was van grote betekenis voor Verstegen, want net als Van den Brink is ook hijzelf blind.
Zijn docent adviseerde hem zich in te schrijven op het conservatorium van de HKU. “Ik heb dat gedaan op de eerste plaats omdat Bert van den Brink daar docent is. Maar vooral ook omdat Utrecht de mogelijkheid bood om les te krijgen in muzieknotatie met behulp van het computerprogramma Lilypond dat heel erg geschikt is voor muzikanten die blind zijn. Je hebt dan geen grafisch muzieknotatieprogramma nodig waar ziende personen mee werken.”
Aangewezen op gehoor en geheugen
Een blinde muzikant kan geen noten lezen en is aangewezen op zijn gehoor en op zijn geheugen. Hij kan ook niet op de gebruikelijke manier muziekstukken schrijven aan de hand waarvan andere musici kunnen spelen. Simpel gezegd komt het computerprogramma erop neer dat Verstegen letterlijk de noten intikt op zijn toetsenbord. Dus als hij een ‘c’ intikt leest hij dit af op zijn brailleleesregel. Vervolgens kan hij er een PDF van maken zodat een ziende de partij ook kan lezen.
Is het ingewikkeld om zo een partij te schrijven?
“Je moet heel goed nadenken wat je erin wilt hebben, je bent letterlijk aan het programmeren. Er komt heel wat meer bij kijken dan voor een ziende persoon.”
Leidt tot dat tot een ander resultaat?
“Daar kom je pas achter als je de muziek aan een ziende persoon geeft. Die vraagt dan misschien: ik zie dit hier staan, klopt dat, heb je dat wel zo bedoeld?. En dan zeg ik ja of nee. Het is een leuke bezigheid. Het kost wat tijd om het onder de knie te krijgen maar het levert mij als blind persoon veel op.”
Stan Verstegen Quartet
Hoe componeer jij?
“Ik ga achter de piano zitten, dan speel ik wat en daar komt bijvoorbeeld een leuk melodisch idee uit. Dat neem ik op met mijn iPhone, heel basic, en later luister ik dat dan terug en kijk of ik het kan invoeren in het notatieprogramma. Daarna geef ik een PDF aan mijn medemuzikanten. Ik heb een eigen band, dat wilde ik graag, ook met het oog op de Talent Award. De band heet het Stan Verstegen Quartet.”
Waarom juist een kwartet?
“Ik heb altijd al in mijn hoofd gehad dat als ik een groep zou willen beginnen dat ik dan in ieder geval een solist erbij zou willen hebben. Het is een trompettist geworden. En een ritmesectie, bestaande uit een contrabassist en een drummer. Waarom geen trioformatie? Dat is leuk en leerzaam maar er zijn er al heel veel van. Van kwartetten trouwens ook, maar het voegt toch altijd wel iets toe als je er een melodisch instrument bij hebt. Dat geeft een extra sfeer die je misschien niet hebt in een trioformatie. Het geeft ook meer mogelijkheden, meer variatie, meer kleur.”
Welke jazzmusici zijn voor jou een voorbeeld?
“Sowieso Bert van den Brink. Wat mij aanspreekt is hoe hij muzikale invulling geeft aan stukken, als solist en als begeleider. Melodisch is hij heel sterk, hij is altijd alert en zal nooit zomaar iets doen. Verder pianisten als Monty Alexander en Herbie Hancock, maar ook Karel Boehlee vind ik heel tof. Saxofonist Cannonball Adderley is te gek, want je hoort in zijn spel dat het plezier er vanaf spat.”
Jazz vaak gezien als ingewikkelde muziek
In welke richting zit jij?
“Redelijk moderne jazz, maar wel toegankelijk. Jazz wordt toch vaak gezien als ingewikkelde muziek waar maar weinig mensen iets van snappen. De luisteraars moeten het gevoel krijgen dat ze het kunnen volgen. En natuurlijk kun je tijdens het spelen allemaal gekke wegen bewandelen, harmonische afslagen nemen die misschien niet zo logisch zijn.” Experimentele jazz is niet direct zijn ding, maar je steekt er naar zijn idee wel wat van op. “Door je niet al te streng te houden aan harmonische en melodische regels, en bij het improviseren over of het bedenken van stukken de muziek het werk te laten doen, ontstaan vaak mooie onverwachte melodieën.”
Hoeveel uur speel je op een dag?
“Niet als bij klassieke muziek, waar soms wel acht uur op een dag wordt gerepeteerd. Misschien heeft dat met de cultuur van klassieke muziek te maken dat ze het nodig vinden. Door de week oefen ik twee tot drie uur per dag. Dan heb ik echt wel het idee dat ik wat gedaan heb. Er zijn studenten die zes uur per dag spelen, maar ik zou dat nooit kunnen. Ik geloof niet dat ik daar de discipline voor heb. Je moet je misschien ook afvragen in hoeverre dat zin heeft.”
Je gehoor is extra goed ontwikkeld, maakt dat verschil met je collega-muzikanten?
“Mijn gehoor is goed maar daarnaast heb ik ook een goed overzicht over het instrument. Ik weet heel goed wat ik wel en misschien niet zou kunnen spelen. Die combinatie maakt dat het mij heel gemakkelijk afgaat. Je moet niet alleen een goed gehoor hebben, maar wat je speelt moet ook kloppen. Ik zou wel het verschil horen tussen iemand die op gehoor speelt of van bladmuziek leest. Tenzij diegene het stuk heel goed kent.”
Je moet een portie geluk hebben
Kun je de kost verdienen als jazzmuzikant?
“Het is best lastig om een goede boterham te verdienen in de jazzmuziek. Je moet wel gezien worden als muzikant. Je moet eigenlijk ‘talk of the town’ worden en natuurlijk een portie geluk hebben. Ik hoop dat ik op een gegeven moment met veel muzikanten heb gespeeld en zoveel ervaring heb opgedaan dat ik steeds meer gevraagd wordt voor uiteenlopende gigs.”
Er zijn wel studenten die de docentenopleiding doen om een vast inkomen te hebben, maar Verstegen doet alleen de opleiding uitvoerend muzikant. Het lijkt hem echter wel leuk om daarnaast ook les te geven. Volgende maand studeert hij als bachelor af aan het conservatorium. Daarna begint hij aan een tweejarige master.
Je speelt ook saxofoon, gaat je dat net zo gemakkelijk als pianospelen?
Een saxofoon is natuurlijk niet te vergelijken met een piano. Bij een piano druk je een toets in en er komt geluid. Bij een saxofoon moet je de toon zelf maken. Je moet eerst voldoende adem hebben en die lucht hou je vast, en terwijl je dat doet druk je kleppen in. De lucht laat je door het instrument gaan en zo ontstaat een toon. De benadering is dus heel anders.”
Joop de Graaf wint Conservatorium Talent Award 2023
Joop de Graaf van het Conservatorium Amsterdam heeft zaterdag 13 mei de Conservatorium Talent Award 2023 gewonnen. De basgitarist liet in Podium Azijnfabriek in ’s-Hertogenbosch vijf andere finalisten achter zich. Ook de Mingus compositieprijs werd uitgereikt aan Joop de Graaf.
De finalisten werden beoordeeld op instrumentbeheersing, samenspel, compositiebehandeling, onderscheidingskracht en presentatie. De jury roemde de conservatoriumstudent vanwege zijn goed samengestelde set met fraaie contrasten.
Juryvoorzitter Aad van Nieuwkerk: “Joop laat op hoog niveau een moderne en eigentijdse sound horen. Hij krijgt het publiek mee in zijn enthousiasme.”
Naast de Conservatorium Talent Award won Joop de Graaf vijfduizend euro, een bedrag dat beschikbaar is gesteld door het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant, om verder te studeren of een debuutalbum op te nemen. Daarnaast treedt hij met zijn gezelschap op zaterdag 27 mei om 17 uur op tijdens Jazz in Duketown en later het Make it Jazz Festival in Tilburg.
Conservatorium Talent Award
De Conservatorium Talent Award (CTA) biedt een podium aan aanstormend jazztalent in verschillende disciplines. De beste studenten van zes Nederlandse conservatoria strijden op zaterdag 13 mei 2023 in Podium Azijnfabriek in ’s-Hertogenbosch om deze prijs. Overdag speelt iedere finalist een set met onder meer een zelfgeschreven compositie met zijn of haar eigen band. Tijdens het avondprogramma worden de finalisten begeleid door het Van Bavel Trio. Een professionele jury onder leiding van Aad van Nieuwkerk (VPRO) beoordeelt alle kandidaten op speltechniek, improvisatie, overtuigingskracht, creativiteit en presentatie.
De winnaar ontvangt een geldbedrag van vijfduizend euro om te besteden aan talentontwikkeling en treedt op tijdens Jazz in Duketown 2023 en het Make it Jazz Festival in Tilburg. Daarnaast wordt de Mingus-prijs voor de beste compositie uitgereikt. Hieraan is een geldbedrag van duizend verbonden.
Tijdens het avondprogramma treden jazz-zangeres Anna Seriese en het Seriese/Idema Quartet op. De Conservatorium Talent Award is onderdeel van Jazz in Duketown, gesteund door het Prins Bernhard Cultuurfonds Noord-Brabant.
www.jazzinduketown.nl/conservatorium-talent-award/
© Brabant Cultureel 2023
Succes Stan! Geweldig mooi om dit te lezen over jou! Marianne van Beers