Het kunstenaarsduo Franciscus & Franciscus exposeert in de Verkadefabriek in ’s-Hertogenbosch fotografische portretten, die geïnspireerd zijn op het werk van de vijftiende-eeuwse schilder Hans Memling. De foto’s blinken uit door perfectie. Maar de aanpak is minder bijzonder dan je denkt.
door Henk van Weert
Hans Memling was de eerste portretschilder die zijn modellen schilderde tegen de achtergrond van een bijzonder (fantasie)landschap. Zo creëerde hij diepte in het schilderij. Op de voorgrond schilderde hij vaak nog de hand van het model, alsof die op de rand van de lijst rust. Nog eens diepte in het beeld. De modellen kijken meestal de verte in, de maker van het portret negerend.
In hun serie After Memling hebben de kunstenaar F. Franciscus en grafisch ontwerper en stylist Rienus Gündel Franciscus, kortweg Franciscus & Franciscus, goed naar die aanpak gekeken. Zij geven hun hedendaagse modellen allemaal iets in handen. Een bloem, een roodborstje, een handschoen, een vlinder. De blik is meestal onbestemd. Ook het landschap ontbreekt nergens, al is dat niet altijd idyllisch. Het gevolg is dat de kijker zijn ogen door de foto laat dwalen: van hand naar gezicht naar achtergrond. Een goed fotograaf weet hoe hij andermans blik moet sturen.
De werken van Franciscus & Franciscus zijn mooie, harmonische beelden en de mate van technische perfectie is hoog. Technische uitleg bij de foto’s ontbreekt, maar ik gok erop dat de meeste modellen in de studio met de juiste belichting gefotografeerd zijn. Vervolgens zijn de beelden in Photoshop van een andere, apart gefotografeerde achtergrond voorzien. Dan kan er nog veel misgaan, door kleurverschillen en een incomplete ‘look and feel’. Bij Franciscus & Franciscus gaat het nergens mis. De gezichten van de modellen zijn keurig geretoucheerd en gladgestreken. Door in Photoshop de techniek van ‘dodge and burn’ toe te passen (het lichter of juist donkerder maken van delen van de huid) geef je het model de uitstraling van een personage uit lang vervlogen tijden.
Door tenslotte de juiste kleurcorrectie toe te passen ontstaat een integraal nieuw beeld waarin het niet opvalt dat het uit meerdere foto’s is samengesteld. Die hang naar perfectie zie je ook in kleine dingen. In de foto Sisters heeft een van de twee afgebeelde meisjes een vlinder op haar vinger. Die vlinder is digitaal losgeknipt uit een ander beeld en in Photoshop zo met de foto van de meisjes samengesmolten dat het lijkt alsof de vlinder er werkelijk heeft gezeten terwijl de foto gemaakt werd. In een andere foto fladderen kolibries rond het gezicht van het model. Onmogelijk te fotograferen natuurlijk, maar het kunstenaarsduo laat het toch gebeuren, met dank aan de firma Adobe.
Gestileerd
Op de expositie zijn ook nieuwere beelden te zien, die gemaakt zijn tijdens een verblijf op Curacao. Zelfde aanpak als in de Memling-serie: model, achtergrond, rekwisiet. Uit hun nieuwste serie Pelgrimage tonen zij enkele grote foto’s die zijn geïnspireerd op monniken op schilderijen van Zurbarán, Rembrandt en El Greco. De beeldtaal blijft dezelfde: model, achtergrond, voorwerp in de hand. Ze zijn nog meer gestileerd dan het oudere werk, met een stevige knipoog naar de moderne tijd.
Hoe mooi en charmant de foto’s ook overkomen, het idee erachter is zeker niet heel bijzonder. Franciscus & Franciscus schurken met hun portretten aan tegen fine art fotografie, of willen er juist deel van uitmaken, dat laten ze in het midden. Fine art fotografie is een stroming in de fotografie die steeds meer volgers kent, professionals maar zekere ook goede amateurs. Het model wordt in een setting gezet die doet denken aan een klassiek schilderij. Met de juiste kleding en achtergrond, maar vooral met een goede nabewerking van de foto wordt de illusie gewekt dat het niet om een foto gaat, maar om een schilderij. Ook Nederlandse fotografen doen aardig mee in deze trend, zie bijvoorbeeld de rijke beeldentaal van Gemmy Woud-Binnendijk en Kaat Stieber.
‘After Memling / Pelgrimage. Franciscus & Franciscus’, tot en met 31 december 2022 in de Verkadefabriek, ’s-Hertogenbosch.
www.verkadefabriek.nl/over-ons/expositie
© Brabant Cultureel 2022
We snappen niet zo goed wat ‘fineart fotografie’ is – alsof het een heus genre is! De schrijver heeft iets geschreven zonder feiten (bij ons) te checken. Slecht geschreven artikel boordevol onwaarheden en onzin!