Nu corona naar de achtergrond is verdwenen, kan ook de gelauwerde dansgezelschap voor kinderen de Stilte in Breda weer volop uitpakken. In de nieuwe voorstelling ‘de Troostprijs’ relativeert de Stilte de competitie in de samenleving en raakt soms akelig dicht aan de actualiteit.
door Emmanuel Naaijkens
Plots is er een moment in de voorstelling dat je als toeschouwer kippenvel bezorgt. Twee danseressen vormen samen een Pietà, een moeder met het levenloze lichaam van een dierbare in haar armen. Slachtoffer van oorlog of andere rampspoed. Oorspronkelijk gaat het bij de Pietà om Maria die de dode Christus in haar armen heeft, zoals onder meer gebeeldhouwd door Michelangelo. Meer universeel staat de Pietà voor compassie, voor medelijden.
De uitbeelding van de Pietà door de twee danseressen is een indringend, verstild fragment uit de Troostprijs, de nieuwe voorstelling van dansgroep de Stilte die op zondag 13 maart 2022 in première ging in het Chassé Theater in Breda. Deze scène raakt een gevoelige snaar, omdat die zo akelig verwijst naar de actualiteit, naar de oorlog in Oekraïne. Of het zo is bedoeld door de bedenker en de choreograaf van de Troostprijs Jack Timmermans weet ik niet, maar het is een interpretatie van mij als toeschouwer. Want dat is wat abstracte kunst, zoals dans doorgaans is, van de toeschouwer verwacht, dat die een eigen invulling geeft aan wat zij of hij op het podium waarneemt.
Levensbagage
Dit zijn allemaal gedachtes van een volwassene bij een bijzondere scène, maar hoe zouden kinderen, die nog niet veel levensbagage met zich meedragen, dit ervaren? De Troostprijs is een voorstelling voor kinderen vanaf zeven jaar, want de Stilte is een dansgezelschap dat zich specifiek richt op kinderen en op dat gebied internationaal naam heeft gemaakt.
Deze nieuwe voorstelling gaat over sterrendom, over het verlangen van mensen om ergens in uit te blinken en – vooral – om daardoor letterlijk of figuurlijk in de schijnwerpers te kunnen staan. De moderne samenleving is daarvan doortrokken, maar we zien het bij uitstek in de sport en in muzieksector, zoals bij het in opspraak geraakte programma The Voice.
De wens om te schitteren als een ster, en je daardoor te onderscheiden van anderen, geeft ook competitie. Geen winnaar zonder verliezers, dus dat betekent ook uitsluiting en afhankelijkheid. Wie daarin niet mee kan gaan, is een ‘loser’. De Stilte wil met deze voorstelling die strijd relativeren, verwijzend naar een citaat van Multatuli: ‘Van de maan af gezien, zijn we allen even groot.’ De voorstelling is een ode aan de menselijke maat. Die er in de vreselijkste vorm van competitie – oorlog – niet meer toe doet.
Satire
Nu zal de naam Multatuli kinderen niets zeggen, en waarschijnlijk veel volwassenen ook niet (meer). Maar het doet er eigenlijk ook niet toe door wie of wat de bedenker van het dansspel zich heeft laten inspireren. Wat voor de toeschouwer telt, is wat zij of hij op het podium ziet. En de Troostprijs is een dansvoorstelling die het thema deels wervelend en dan weer ingetogen handen en voeten geeft. Soms heel herkenbaar, als de dansers allerlei sporten uitbeelden, of emoties, en soms met bewegingen waar de fantasie zijn werk moet doen. Met vleugjes humor en zelfs satire, zoals de scène waarin medailles aan de winnaars worden uitgereikt en het nationalisme op de hak wordt genomen. Een voorstelling ook waarin de muziek en de muzikanten niet louter de dansers begeleiden, maar integraal onderdeel zijn van het verhaal.
Verrassend is de vondst om met grote blokken voortdurend wisselende situaties weer te geven. Blokken opgestapeld als een podium, als een ‘stairway to heaven’, als een zitbank, als een ereschavot, als een muur, als hindernis bij het paardrijden, en dergelijke meer. Er wordt in de voorstelling ook ruim en toepasselijk gebruik gemaakt van videotechniek. Al zal een woordspeling zeker de jongere kinderen ontgaan zijn. Op het scherm is in het begin het woord ‘award’ te zien, op een gegeven moment valt de ‘d’ eraf en staat er ‘a war’.
Serieus
Is dat erg als er in een jeugdvoorstelling dingen zitten die over de hoofden van een deel van de kinderen heengaat? Nee, want je moet niet onderschatten wat kinderen oppikken ook al begrijpen ze misschien niet de subtiele verwijzingen die voor ‘grote mensen’ zijn bedoeld. Neem kinderen vooral serieus. Dat is wat de Stilte doet met deze boeiende voorstelling.
De Troostprijs is te zien in een aantal theaterzalen, maar de Stilte speelt de voorstelling ook in theaters voor kinderen in groep vijf tot en met acht. Voor de leerlingen zijn lesbrieven ontwikkeld.
‘de Troostprijs’ door dansgroep voor kinderen de Stilte. Choreografie en concept: Jack Timmermans. Dans: Elvedin Šiljdedić, Chiara Aldorisio, Donna Scholten, Gianmarco Stefanelli. Muzikanten: Vera van der Bie (viool), Margriet Sjoerdsma (zang), Martin Fondse (piano). Compositie: Martin Fondse. Toneelbeeld: Tamino Parren, Dennis Oomen, Jack Timmermans. Kostuums: Czakon. Lichtontwerp: Pink Steenvoorden – Einstein Design. Première zondag 13 maart 2022 in Chassé Theater Breda.
Lees ook op Brabant Cultureel:
De Stilte verrast met Prins Bernhard Cultuurprijs: ‘Blijk van erkenning’
Dansgezelschap de Stilte hoopt in het najaar de coronacrisis te overleven
Jack Timmermans maakt met de Stilte vijfentwintig jaar dans voor kinderen
© Brabant Cultureel 2022