Vragende ogen op de intensive care tijdens de eerste coronagolf

‘Extreme zorg’ is de titel van een fototentoonstelling in Het Noordbrabants Museum in ’s-Hertogenbosch. Arts-fotograaf David Pattyn legde na de uitbraak van corona de situatie op de ic van binnenuit vast. Ongeloof en ontzetting gevangen in de blik van artsen en verplegend personeel.

door Henk van Weert

Een arts die druk loopt te fotograferen op de meest intieme plek in een ziekenhuis, de intensive care-afdeling, het lijkt de tegenstrijdigheid ten top. Anesthesioloog David Pattyn deed het in het Jeroen Bosch Ziekenhuis, ten tijde van de eerste, emotioneel heftige coronagolf in 2020. Hij mocht dat doen van zijn directie en zijn collega’s. De Belg Pattyn is in zijn vrije tijd fotograaf.

Ic-verpleegkundige Daniela Hendrikse wacht op instructies van chirurg in opleiding Jan van Iersel. Foto > David Pattyn

De pandemie beheerste de fotojournalistiek de afgelopen twee jaar. Dat leverde heftige en indringende beelden op. Zie de nu nog rondreizende expositie World Press Photo. Je merkt dan ook dat beeldtaal vaak cultureel bepaald is: wat in het ene land kan, roept in het andere land weerstand op. Bij het bekijken van de expositie bekruipt je al snel de vraag hoe vaak de arts in David Pattyn de fotograaf heeft moeten afremmen of – omgekeerd – hoe dikwijls de fotograaf de arts een beetje opzij heeft moeten schuiven in zijn zoektocht naar de ultieme foto van het bepalende moment.

De drieëntwintig foto’s geven het antwoord. De arts-fotograaf heeft ergens een duidelijke balans gevonden, een heldere afspraak met zichzelf gemaakt. Tot hier en niet verder. Dat heeft de foto’s niet slechter gemaakt. Zo wordt nergens een loopje genomen met de privacy van de patiënten die op de ic voor hun leven vechten. Zij komen gewoon niet in beeld, of hooguit als een flard. Maar lauwe plaatjes zijn het daarmee zeker ook niet geworden. Je ziet duidelijk in de beelden terug hoe onzeker en beklemmend die eerste golf was voor de artsen en verzorgers op de Bossche ic.

Een anesthesioloog en verpleegkundige laden een beademde covid-patiënt in een helikopter voor transport naar een ander ziekenhuis. Foto > David Pattyn

Het zijn de ogen van die mensen die je al snel te pakken krijgen. Ze zitten achter brillen van plexiglas. Het zijn vragende ogen. Onzeker over de situatie. Communiceren gebeurde in die dagen vooral met de ogen, omdat helmen en maskers het stemgeluid smoorden.

Kaaimannen

David Pattyn is eigenlijk helemaal geen mensenfotograaf. Hij is natuurfotograaf, gespecialiseerd in beelden van vogels en zoogdieren. Langoeren in India, kaaimannen in Brazilië, leeuwen en alken, maar ook gewone vogels als futen op een Nederlands watertje. Hij is amateur, maar wel een top-amateur, die verschillende internationale prijzen won met zijn beelden.

David Pattyn

Natuurfotografen als Pattyn zijn solisten. Ze liggen op hun buik in het gras met een dichtgeknepen 600 mm lens op hun camera, wachtend op het moment waarop in de verte het dier zich toont. Op de ic in Den Bosch bevond Pattyn zich aan het andere einde van het fotografisch spectrum. Iedere goede fotograaf weet dat de keuze van het standpunt het verschil maakt tussen een obligaat plaatje of een sfeervolle foto. Pattyn schroefde deze keer een groothoeklens op zijn body, kroop bovenop de scene en fotografeerde veelal met wijd open lens. Dat levert foto’s op met geringe scherptediepte, waarin de kijker duidelijk wordt gestuurd naar wat Pattyn belangrijk vindt. Die ogen van de mensen op de ic bijvoorbeeld.

Intensivist Peter de Jager spreekt anesthesiologen en unithoofden van de o.k. toe. Foto > David Pattyn

Er is nog een element dat de expositie het bekijken waard maakt: de teksten bij een aantal foto’s. Meestal stellen zulke bijschriften niet veel voor, maar in deze tentoonstelling zijn het vrij uitvoerige getuigenissen van artsen en verpleegsters over de situatie op de afdeling, opgetekend door Ellen de Visser. Het zijn teksten over het ongeloof en ontzetting in die tijd, die we vreemd genoeg bijna alweer zijn vergeten, nu de oorlog in Oekraïne ons in zijn greep houdt.

‘Extreme Zorg – de eerste golf door de lens van een arts’, tot en met 29 mei 2022 in Het Noordbrabants Museum. Ook te zien is een nieuwe mantel voor Maria van Margriet Luyten. Deze mantel komt na 25 april te hangen om de schouders van het Mariabeel in de Bossche Sint-Jan.

Anesthesiemedewerker Monica Spoelstra bespreekt de laatste details voordat zij samen met anesthesioloog Thom Jongenelis een covid-patiënt in slaap brengt om te beademen op de ic. Foto > David Pattyn

www.hetnoordbrabantsmuseum.nl

www.natuurfotografie.nl/david-pattyn-in-beeld/

© Brabant Cultureel 2022

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *