Altijd lastig om een gemeenschappelijke noemer te vinden voor een festival waarin zeventien films worden vertoond uit de meest uiteenlopende landen en culturen. Maar na een paar dagen moest ik denken aan de uitdagende kreet van de Franse filosoof Sartre: De hel, dat zijn de anderen (L’enfer, c’est les autres) uit zijn toneelstuk ‘Huis clos’, ‘Met gesloten deuren’.
door Arnold Verplancke • Stills beschikbaar gesteld door Cinecitta
Laten we het over één ding eens zijn: het 013 Cinecitta International Film Festival dat dit jaar voor de derde keer plaatsvond, trekt veel te weinig publiek en aandacht. Waar vind je in een paar dagen tijd zoveel interessante wereldfilms, in de oorspronkelijke taal weliswaar, maar allemaal Engels ondertiteld? Je maakt als het ware een reis door onbekende streken, loopt door de zanderige uitgestrekte vlakten van India, ervaart de ijzige winterkou van een Turkse uithoek en de broeierige warmte in een Argentijnse bus. Je ziet het alledaagse leven van mensen, soms zo traag dat je er bijna deel van wordt. En ook hun onderlinge relaties.
En daar doemt een gemeenschappelijk thema op. Wat doen mensen elkaar aan? Hoe maken zij het leven bewust of onbewust voor elkaar tot een hel, zodanig dat een straf in een leven na de dood helemaal niet meer nodig is? Want in de meeste films blijken mensen bezig elkaar en daardoor ook zichzelf ongelukkig te maken. Of hebben ze dat gedaan in een verleden dat nog steeds het heden vergiftigt.
Explosief
Neem de Indiase film Pebbles waarin een onbarmhartige en gewelddadige vader met zijn zoontje door de stoffige vlakte sjouwt om zijn weggelopen vrouw terug te halen. Zijn door de alcohol gevoede woede tegen alles en iedereen staat in schril contrast met het eindeloze landschap waarin de kleine mens rondzwerft. Maar ook met de soepele meegaandheid van het zoontje en diens warme liefde voor zijn zusje en een gevonden hondje. Als in een slotbeeld vrouwen met een bewonderenswaardig geduld water blijven scheppen uit een bijna droge put, wordt voelbaar hoe de explosieve man in ieder geval voor zichzelf een hel schept op aarde.
Niet mis te verstaan is ook het gedrag van de vader in Das Freiwillige Jahr (A voluntary year). Hij is een dorpsdokter die zijn zinnen erop heeft gezet dat zijn achttienjarige dochter in haar tussenjaar vrijwilligerswerk gaat doen in Costa Rica. Of zij daar nou zoveel voor voelt, of dat zij misschien liever bij haar vriendje in Duitsland blijft, maakt de dominante en egoïstische vader niet veel uit. Hij blijft bezig haar op het vliegtuig te krijgen, met een onherstelbare breuk tussen vader en dochter als gevolg. Trouwens, ook zijn affaire met zijn praktijkassistente blijkt veel oppervlakkiger dan zij veronderstelt. Hier gaan drie levens de vernieling in.
Nooduitgang
Het zijn trouwens niet alleen de heerszuchtige vaders die het leven van hun kinderen bijna ondragelijk maken. De oudere moeder in de Argentijnse Las Siamesas (The Siamese Bond) kan er ook wat van. Zij reist mee met haar ruim veertigjarige dochter die de appartementen wil bekijken die haar overleden vader (en ex van haar moeder) haar heeft nagelaten. De egocentrische moeder blijft de hele reis kwebbelen, aandacht vragen en haar misnoegen uitspreken over alles en iedereen. Soms te grappig om niet te grinniken. Maar je krijgt medelijden met de dochter die haar uiterste best doet er nog iets van te maken. En je snapt ook het veelzeggende bordje Nooduitgang dat de regisseur in beeld brengt tijdens een busreis vol hindernissen. De dochter wil immers niets liever dan ontsnappen aan de moeder via de appartementen die haar in de schoot zijn geworpen. Maar als de moeder door een ongeval overlijdt, volgt een slotbeeld van de dochter die over de zee staart in de eenzaamheid die overblijft nu de band eindelijk is doorbroken. De twee actrices spelen geweldig.
Dat geldt ook voor de Roemeense acteurs in No rest for the old lady. Een oude vrouw is overleden. Haar man neemt het niet zo nauw met de locale culturele gebruiken rond rouw en begrafenis. Hij blijft wel vriendelijk zorgen voor zijn invalide buurman, die altijd een goede band heeft gehad met zijn buren. Totdat blijkt dat diens band met de buurvrouw veel dieper ging dan iedereen veronderstelde. Zij kon haar hart bij hem uitstorten. Sterker nog, alle dierbare spulletjes die ze van haar ‘rationele’ man moest wegdoen, bewaarde de aan zijn rolstoel gekluisterde buurman voor haar in een speciale kamer. Wanneer dat uitkomt, verbreekt de dominante weduwnaar onmiddellijk de band met zijn hulphoevende buurman en gunt hij zelfs zijn vrouw geen rust in haar graf.
Op een andere manier heel gevoelig is ook de Turkse film Brother’s Keeper (Broeders hoeder). Het tragische verhaal speelt zich af in een Turks internaat voor Koerdische jongens in de oostelijke bergen en in de ijzige winterkou. Een van de jongens wordt doodziek na een afstraffing met ijskoud water in een gezamenlijke douche en vervolgens een ongeval. Een vriendje probeert hem te helpen, aandacht te vragen aan de brute docenten, hem naar de ziekenboeg te slepen over sneeuw en ijs. Als een lichtend voorbeeld van naastenliefde en medemenselijkheid. Maar alle leerkrachten blijken vooral bezig zelf schone handen te houden en de schuld op een ander te schuiven. Als het jongetje eindelijk halfdood per ambulance is afgevoerd, krijgt alleen het goedaardige vriendje straf. Hij wordt half kaal geschoren.
Au pair
De leukste film, als je daarvan kunt spreken, vond ik de Zwitserse Wanda, Mein Wunder (My Wonderful Wanda). Een jonge Poolse vrouw verzorgt in Zwitserland als een soort au pair een half verlamde rijke zakenman. Ze laat thuis twee jonge kinderen achter om voor hen geld te verdienen. Maandenlang woont ze in het grote huis, om alleen een korte vakantie in Polen door te brengen en dan weer terug te keren.
Wat de rest van de familie niet weet, is dat zij tegen extra beloning de zeventigjarige man ’s nachts ook van zijn seksuele frustraties af helpt. Dat gaat goed totdat ze volstrekt onverwacht in verwachting raakt. Dan komen alle vooroordelen binnen de welgestelde familie los: over Poolse mensen in het algemeen en vrouwen in het bijzonder. Ze wordt ervan verdacht op zijn geld uit te zijn, hoezeer de oude man ook haar kant kiest. Na doldwaze maar ook schrijnende scènes loopt het toch goed af. Voor mij had deze film de publieksprijs mogen krijgen, maar hij bleef steken op de tweede plaats.
Emotioneel
Winnaar werd No Choice van de Iraanse regisseur Reza Dormishian. Hij kreeg de bijbehorende cheque van vijftienhonderd euro uitgereikt door de organisatoren Paul Vermee van Cinecitta en zijn achterneef Jack Vermee die de programmering in handen heeft. De regisseur was niet alleen blij verrast, maar vertelde ook emotioneel dat hij de aanwezigheid hier voelde van zijn pas overleden moeder, nu hij deze erkenning kreeg.
Over zijn film kan ik weinig vertellen, want ik heb door mijn eigen agenda ‘slechts’ elf van de zeventien films kunnen zien. De publiekswinnaar viel daar buiten, helaas.
Volgend jaar zal die kans nog groter worden. Het 013 Cinecitta International Film Festival groeit dan naar een hele week en zal zesentwintig wereldfilms presenteren (2 x 013). Dan wordt het voor een gewone journalist helemaal niet meer te doen om ze allemaal te zien. Hopelijk trekt het festival dan wel meer publiek. Dat moet toch kunnen in een studentenstad als Tilburg met zijn vele buitenlandse studenten en ook nog het nabij gelegen en minstens zo internationale Eindhoven. Het zou jammer zijn als dit filmfestival een van Tilburgs best bewaarde geheimen blijft.
Trailers van de besproken films:
Beeld boven dit artikel: de winnaar van de publieksprijs Reza Dormishian. Hij voelde de aanwezigheid van zijn pas overleden moeder bij deze erkenning voor zijn film No Choice > Foto Arnold Verplancke
© Brabant Cultureel 2021
Goed verhaal over een mooi initiatief. Na Festival Mundial eindelijk weer een evenement waarmee Tilburg zich internationaal op de kaart kan gaan zetten. Hopelijk trekt het niet alleen meer (internationaal) publiek aanmaar ook meer grote sponsoren waarmee het festival het geheel omhoog kan trekken. Pluim voor Cinecitta..
Ontzettende meerwaarde heeft het kijken van een film met daarna een Q&A met de regisseur! Zo boeiend te horen hoe een regisseur eea bedacht en bedoeld heeft.
De combinatie met goed eten in de Ristobar maakt het een complete ervaring… als er volgend jaar een aantrekkelijke festivalhap is elke avond ben ik alle dagen van de partij!