Brabantse orgelcultuur is nu immaterieel erfgoed, net als vloeiweide en riviervisserij

De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland is uitgebreid met een zevental bijschrijvingen waarvan er drie rechtstreeks betrekking hebben op Noord-Brabant. De inventaris wordt beheerd en gepromoot door een Kenniscentrum dat is gevestigd in Arnhem en ressorteert onder het Nederlands Openluchtmuseum.

Bijschrijving in deze inventaris is een middel om de beoefenaars te helpen hun immaterieel erfgoed levend te houden. Zij maken zelf een plan om het erfgoed met behoud van kernwaarden toekomstbestendig te maken. Het inventariseren van het immaterieel erfgoed is een van de verplichtingen die zijn verbonden aan het feit dat Nederland in 2012 het UNESCO Verdrag inzake de Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed ondertekende.

Pijporgel

De voor onze provincie belangrijkste bijschrijving is die van de Brabantse orgelcultuur. Het betreft, zo stelt het Kenniscentrum, ‘de cultuur van het pijporgel. Het pijporgel is een muziekinstrument waarbij het geluid klinkt via kleine en grote pijpen die in een orgelkas staan opgesteld. De Brabantse Orgelcultuur bestaat uit drie onderdelen: orgelbouw, organisten en componisten. De Brabantse orgelbouw wordt nog steeds door een beperkt aantal orgelbouwers beoefend. Zij bouwen niet alleen orgels in Brabant maar over de gehele wereld.’

Organist Jan Verschuren bespeelt het Smitsorgel in Grave. Foto > immaterieelerfgoed.nl
Van kas tot Spielerei, alles over het klassieke Smitsorgel in de Sint Elisabethkerk in Grave door pastoor René Aarden. Gemaakt door Omroep Land van Cuijk.

De orgelcultuur is in Noord-Brabant behoorlijk goed georganiseerd, al is er met name in kerken een groeiend tekort aan organisten. Toch speelt het orgel in de kerk nog een belangrijke rol. Daarnaast zijn er regelmatig concerten, zowel voor orgel solo als in combinatie met zang en/of andere instrumenten. Om de Brabantse orgelcultuur te borgen voor de toekomst wordt het orgel gepromoot als concertinstrument en wordt er samengewerkt met andere orgelkringen in Nederland.

Vloeiweide

Ook het fenomeen ‘vloeiweide’ is opgenomen op de lijst. Het gaat hierbij om een oude landbouwtechniek waarbij grasland kunstmatig door stromend water wordt bemest met kalk en mineralen uit rivieren, beken en bronnen. Met behulp van minieme hoogteverschillen en een ingenieus systeem van sloten en sluizen vloeit een dun laagje water over de weide. Hierdoor ontstaat een – ook ecologisch – rijk grasland dat kwalitatief goed hooi levert. Een van de twee nog actieve vloeiweides in Nederland bevindt zich op de Pelterheggen bij Borkel en Schaft onder Valkenswaard. De andere ligt op het Lankheet in Twente. Op basisscholen in de regio worden lessen gegeven om kinderen bekend te maken met deze wijze van graslandbevloeiing en voor volwassenen is een cursus ontwikkeld.

Vloeiweide en uitstroom van een vloeiweide. Foto’s > immaterieelerfgoed.nl

Visserij associëren we niet meteen met Noord-Brabant, maar de riviervisserij op de Maas en enkele grote beken en in de Biesbosch was lang een belangrijke bron van inkomsten. De andere nieuwe bijschrijvingen op de lijst zijn Carnaval in noordoost Twente, de Chinees Indische restaurantcultuur (en dan met name de typische vermenging van de Chinese en de Indische keuken), het Hindoestaanse (hindoeïstische) feest Holi Phagwa en het jaarlijks door de Sintrale Kommisie Skûtsjesilen (SKS) georganiseerde kampioenschap Skûtjesilen. (lt)

www.immaterieelerfgoed.nl

Alle orgels in Noord-Brabant zijn te vinden op onderstaande site. Ook het orgel in het Provinciehuis of het orgel (foto) van de koepelkerk van Sint Jan de Doper in Waalwijk (zie vorige nieuwsbericht). Foto > brabantorgel.nl

www.brabantorgel.nl

Reacties (1)

  1. Joep Peeters schreef:

    Vergeet niet de draaiorgel, kermisorgel en dansorgelcultuur met als internationale coryfee Carl Frei, inwoner van Breda van 1928 tot 1944. Waarom onderscheid maken als erfgoed?

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *