Voor zijn lente-expositie had galeriehouder Frank van Ham van de Elzenhoeve in Luyksgestel een expositie voor ogen van gevestigde en jonge kunstenaars, werkzaam in uiteenlopende disciplines. Dat leverde een kleurrijke verzameling kunstwerken op van olieverf, acrylverf, aquarel, houtskool, fotografie en materialen als papier, doek, glas en steen. Van Ham vertelt hoe hij als tentenbouwer van festivals in de kunst belandde en hoe de kunstwereld de laatste jaren is veranderd.
door Irma van Bommel
Er valt veel te zien en te genieten in de expositie Lente in de Elzenhoeve. Zo hangt er een reeks irissen van Ellen Jess. Jess heeft schilderingen aangebracht op papier en dat soms weer geplakt op doek. Het onderwerp planten komt bij meerdere kunstenaars aan bod in deze expositie. Susan Reijnders toont een reeks wijnranken, van een realistische tot bijna abstracte weergave. Mooi in het werk van zowel Jess als Reijnders is dat zij het hele beeldvlak hebben gevuld en er geen bloemstillevens van hebben gemaakt.
Voor de ramen staan kleine glazen kubussen van Marieke Peters. De kubussen bestaan uit vele laagjes gesmolten glas en tussen die laagjes ontwaren we planten en vage mensfiguren (op foto’s, maar dat moet je weten). Ook Renée van Trier gebruikt soms foto’s, maar dan zelfportretten, als basis voor haar werk. De foto’s zijn vaak zo ver overgeschilderd dat ze niet meer als zodanig herkenbaar zijn. In tegenstelling tot het bedachtzaam gecomponeerde werk van Peters is het werk van Van Trier expressief, bijna wild geschilderd. Grote verrassing in deze expositie is het werk van de Poolse, maar in Nederland wonende kunstenaar Aldona Stachowska. Prachtige houtskooltekeningen maakte zij van koppen van mensen, verscholen in een plantenwereld.
Koel
Werk van bovengenoemde kunstenaars wordt afgewisseld met kleurrijke, vrij geometrisch abstracte schilderingen van Theo Kuijpers en abstracte doeken in aardse tinten van Jan Vosters. Helemaal abstract zijn deze werken niet. Vosters inspireerde zich op archeologische opgravingen in Reusel. Abstracte beelden zijn er van de in 2017 overleden kunstenaar Jo Gijsen. Verder zijn er foto’s te zien van Jacobien de Korte. Deze roepen door de architectuur een Italiaanse sfeer op, maar komen toch koel over. Je verwacht een warme sfeer veroorzaakt door natuurlijke lichtval, maar omdat dit ontbreekt, komen de foto’s vervreemdend en zakelijk over. Dat wordt nog eens versterkt door de afwezigheid van mensen.
Door de vele technieken en materialen nodigt deze expositie uit tot goed kijken. Frank van Ham verbaast zich er weleens over dat mensen wel een maand de tijd kunnen nemen om een boek te lezen, maar soms tien minuten voor sluitingstijd een museum binnen vallen om nog even door een expositie te lopen. Maar er zijn (gelukkig) ook bezoekers die in zijn expositie tien minuten voor één kunstwerk blijven staan – zoals voor een schildering van Theo Kuijpers – en zich afvragen hoe de kunstenaar dit heeft gemaakt.
Naast exposities organiseert Van Ham in de Elzenhoeve ook lezingen en optredens, zowel op het gebied van muziek als toneel. En dat allemaal zonder subsidies. Die wil hij ook niet. Hij wil onafhankelijk zijn en kunnen doen wat hij wil. Inkomsten haalt hij uit de verkoop van kunst en toegangsprijzen voor optredens. Hoe hij als tentenbouwer van festivals in de kunst is terechtgekomen, is een mooi verhaal.
Verzameling
Frank van Ham groeide op in Bladel, een dorp waar eind jaren tachtig van de negentiende eeuw de Belgische schilders Jozef Gindra en Victor De Buck neerstreken. Zij waren op zoek naar taferelen van het eenvoudige boerenleven en die vonden zij in Bladel. Gindra had er een huis gekocht en De Buck verbleef er vaak. Een oom van Van Ham organiseerde in 1974 een expositie van het werk van beide kunstenaars in het gemeentehuis van Bladel. Dat wekte bij Van Ham de belangstelling voor beide kunstenaars.
Een vriend van Van Ham kocht het oude huis van Gindra en vond op de zolder glasnegatieven of foto’s (zo precies weet Van Ham het niet meer). Deze bleken van De Buck die foto’s maakte van de authentieke boerenbevolking om als voorbeeld te dienen voor zijn schilderijen en voor die van Gindra. Inmiddels zijn de foto’s (albuminedrukken) van De Buck wijd en zijd bekend. Het zijn de oudste foto’s die zijn gemaakt op het platteland in Noord-Brabant en zij bevinden zich nu in het Regionaal Historisch Centrum in Eindhoven.
Van Ham begon het werk van beide kunstenaars te verzamelen, en later ook van andere in Brabant werkende schilders zoals Peter van den Braken en Jan en Antoon Kruysen. Ook verzamelde hij werk van Vlaams expressionisten zoals Constant Permeke en Gustave Van de Woestyne. Inmiddels heeft hij daar ook weer veel van verkocht. In 2012 en 2013 organiseerde hij exposities van werken uit zijn verzameling in de toen leegstaande fabrieksruimte van De Ploeg in Bergeijk. Toen De Ploeg werd verkocht aan Bruns, besloot Van Ham kleinschaliger exposities te organiseren aan huis, in Luyksgestel. En hij wilde er een podium bieden aan eigentijdse, professionele kunstenaars, en er ook muziek- en theateroptredens organiseren. Hij startte een galerie met theaterfunctie. Die formule blijkt een succes.
Saatchi
Van Ham constateert een aantal veranderingen in de maatschappij op het gebied van cultuur en kunst. De grote muziekfestivals waarvoor hij tenten leverde, maken plaats voor grootschalige dance festivals. Zonder tenten. De jeugd wil tijdens of na de studie lange en verre reizen maken, wat van de wereld zien. En heeft daardoor geen geld over voor kunst. Het aantal galeries is de laatste jaren sterk verminderd. Daarvoor in de plaats kwamen een aantal multinationals in de kunst, zoals Saatchi, die verkopen aan miljonairs uit de Emiraten, China en Rusland. Daarmee wordt de verkoop van kunst bepaald door een paar curatoren. Connecties zijn belangrijk, wie kent wie en wie is het gegund. Het heeft niets meer te maken met kwaliteit. Kunstenaars moeten tegenwoordig ook aan marketing doen; zij kunnen niet meer volstaan met werken aan hun eigen kunst.
Om werk te kunnen verkopen moeten volgens Van Ham drie factoren in evenwicht zijn: prijs, kwaliteit en naam. Zo zal het werk van een jonge kunstenaar, die nog weinig naamsbekendheid heeft, en die hoge prijzen hanteert omdat hij of zij dure materialen heeft gebruikt, onverkoopbaar zijn.
De expositie Lente is nog te zien op :
vrijdagavond 5 april van 20.00 uur tot 24.00 uur
zondag 7 en zondag 14 april van 13.00 uur tot 18.00 uur.
© Brabant Cultureel 2019
Hartelijk uitgenodigd voor de finissage
Zondag 14.04.2019 met concert en drankjes!